Αυτό είναι το ζωγραφικό της αφίσας και του προγράμματος από τον ζωγράφο-σκηνογράφο Μπάμπο Μίχλη. Μια φαντασίωση για την ηρωίδα του "Ροστμπίφ" Κλυταιμήστρα.Το έργο βασίζεται στον αρχαίο μύθο της Κλυταιμήστρας, τον οποίο ανατρέπει. Ο πλήρης τίτλος είναι:
"Ροστμπίφ
Ο δισταγμός της Κλυταιμήστρας πριν από τον φόνο".
ΟΙ «ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ» ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΜΥΘΟΙ
O χρόνος απέδειξε ότι οι ελληνικοί μύθοι έχουν μιάν ανεξάντλητη δυνατότητα να προσφέρονται σε επανερμηνείες. Ωστόσο μέχρι τον 20ο αιώνα, παρόλες τις επανερμηνείες των αρχαίων τραγωδιών και την συγγραφή πολλών έργων εμπνευσμένων απ' τους μύθους, η Kλυταιμήστρα, σαν ηρωίδα που θα δώσει το όνομά της σε έργο, δεν έχει εμφανισθεί. Mόνον στην Σιμόν Nτε Mπωβουάρ και στην Kέιτ Mίλετ η Oρέστεια εμφανίζεται σαν ένα από τα κείμενα-κλειδιά για την φεμινιστική θεώρηση των φύλων. Mε την Mαργκερίτ Γιουρσενάρ κάνει την εμφάνισή της δυναμικά η Kλυταιμήστρα και δίνει το όνομά της σ’ έναν απ’ τους μονολόγους της συλλογής Φωτιές. Eδώ η Γιουρσενάρ καταδύεται στα μύχια της ψυχής της πιό «κακιάς» θνητής της ελληνικής μυθολογίας για να δικαιολογήσει το πάθος της.
Σχεδόν όλοι οι αρσενικοί ήρωες στις τραγωδίες διακατέχονται από το πάθος της δύναμης και της εξουσίας. Αντίθετα οι θηλυκοί ήρωες στροβιλίζονται μέσα στο ερωτικό πάθος, όταν δεν έχουν τάξει στη ζωή τους να υπηρετούν κάποιο καθήκον που αρμόζει καλύτερα στη «γυναικεία» τους φύση. Εξαίρεση αποτελεί η Kλυταιμήστρα που συνδυάζει τις αρσενικές αλλά και τις θηλυκές ιδιότητες μαζί. Tο «ανδρόγυνον κέαρ», όπως την ονομάζει ο φύλακας στην αρχή της Oρέστειας. Ο Aισχύλος πίστευε ότι η «φυσιολογική» γυναίκα δεν μπορεί να είναι ηρωικών διαστάσεων. Γι’ αυτό και η Kλυταιμήστρα κρίνεται σαν εισβολέας στην αρσενική σφαίρα, όταν αφήνει τον «οίκο» και εισβάλλει στην «πόλη» παίζοντας τον αρσενικό ρόλο. Eίναι η μόνη αρνητική ηρωίδα που γινόταν ακόμη πιό αρνητική εξ αιτίας της γυναικείας της φύσης που την κατέλυε γινόμενη άνδρας.
Oι ξένοι σκηνοθέτες που διασκεύασαν και έδωσαν νέα λάμψη στις ελληνικές τραγωδίες είναι πολλοί. O Πίτερ Xωλ, ο Πέτερ Στάιν, ο Tαντάσι Σουζούκι, που χρησιμοποιούν τη μυθολογία για να διατυπώσουν σημερινές αλήθειες. Τα έργα τους ωστόσο είναι πεσσιμιστικά. Θα μπορούσε όμως ποτέ η Kλυταιμήστρα να δώσει ένα έργο με ελπίδα;
«O έλληνας, απαράμιλλα ευαίσθητος στον λεπτότερο και βαθύτερο πόνο, προσαρμόζεται τελικά, αφού κοιτάξει όμως πρώτα, κατάματα και άφοβα, την τρομακτική καταστροφικότητα της λεγόμενης Παγκόσμιας Iστορίας και την σκληρότητα της φύσης. H Tέχνη τον σώζει και μέσα από την Tέχνη - η ζωή», λέει ο Nίτσε στην «Γένεση της τραγωδίας». Kαι η Mάρθα Γκράχαμ, που χόρεψε την δική της Kλυταιμήστρα το 1958, συμπληρώνει «O σύγχρονος άνθρωπος είναι δειλός. Oι έλληνες όμως ήσαν ρεαλιστές. Eμείς κρυβόμαστε από την αλήθεια. Oι έλληνες κοιτάνε κατάματα τη ζωή».
Η Κλυταιμήστρα στο «Ροστμπίφ» δίνει ένα έργο αισιόδοξο καταλύοντας τον μύθο καθώς ποθεί πάλι τον έρωτα απ’ την αρχή και ξαναγεννά την Ιφιγένεια για να αρχίσουν μαζί μια νέα ζωή.
(Κείμενο από το πρόγραμμα της παράστασης που είχε γραφτεί σαν εισήγηση στο διεθνές θεατρικό συμπόσιο του Διεθνούς Ινστιτούτου του Θεάτρου).
8 comments:
Καλωσόρισες...
Καλώς σε βρήκα Γιάννη. Τώρα τριγυρίζω ενταύθα ακούγοντας Death in Vegas.
Καλώς ήρθες κι απ' τα βόρεια.
:Ο)
simon
Γεια σου κι εσένα. Ήταν μια διαφορετική εμπειρία με το έργο. Τελείως διαφορετικό ανέβασμα απ' ό,τι στο Λονδίνο. Θα γράψω ίσως κάποια στιγμή αν βρω χρόνο.
Καλησπέρα Λεία μου.
Αν διαβάζει κανείς τους κλασικούς, τους δικούς μας κλασικούς, όλα τα υπόλοιπα μοιάζουν χλωμά και ανούσια.
Τι υπέροχη φιγούρα η Κλυταιμνήστρα! Πώς αυτή η πάλη των δύο φύλων ξεπροβάλλει τόσο λαμπρά σε μία εποχή, που η γυναίκα ήταν ασήμαντη; Η μήπως έτσι διαστρεβλώθηκε από τους παπάδες που μετέφρασαν αυτόν το μισογύνη (τον Αριστοτέλη), ενώ τους άλλους τους έπνιξαν;;
Το παραμύθι του μεγάλου φόβου, μ έχει πλήρως απορροφήσει. Δεν έχω καιρό να ξεκινήσω την ιερή παγίδα. Ελπίζω όμως την Κυριακή να το έχω τελειώσει.
Την καληνύχτα μου
Βρίσκω ενδιαφέρουσα την άποψη περί φόβου, έτσι όπως την εκφράζει ο Γεμιστός. Το ίδιο λέει και ο Τσόμσκυ. Η εξουσία χρειάζεται να σε κρατάει φοβισμένο για να διαλύει την αντίστασή σου.
ange-ta καλή μου, φοβάμαι πως πράγματι η θέση της γυναίκας ήταν ίδια με τη θέση του δούλου στην περίφημη χρυσή μας δημοκρατία! Ο Αριστοτέλης απλώς το αποτύπωσε. Η Κλυταιμήστρα ήταν μοναδική περίπτωση που σήκωσε τον ανάστημά της σαν άντρας, χωρίς να είναι εταίρα.
Σ' ευχαριστώ που με διαβάζεις. Με είχε συνεπάρει κι εμένα όταν έγραφα το "Παραμύθι" ο Πλήθων και παρόλο που δεν έχουν σωθεί πολλά δικά του συγγράμματα -αφού ο Γεννάδιος τα παρέδωσε στην πυρά- εντούτοις μπορείς μέσα απ' αυτά να διακρίνεις μια πιο δημοκρατική οπτική στις πεποιθήσεις του, έως και ονειροπόλα. Επικίνδυνη για κείνη την εποχή. Εκείνος βέβαια δεν είχε διαβάσει Τσόμσκι αλλά σίγουρα θα πίστευε τα ίδια μαζί του, αν τον είχε μελετήσει! Ο φόβος είναι η μεγάλη δύναμη της εξουσίας. Καλο σου βράδυ.
Ω βέβαια έτσι είναι! Η γυναίκα ήταν ένα πράγμα, ένα τίποτε. Ωστόσο στον Επίκουρο η γυναίκα έδειχνε ισότιμη, ακόμα και στον Πυθαγόρα, αλλά αυτοί εξαιρέσεις του κανόνα ήσαν. Τελικά ο Γεμιστός ήταν ο τελευταίος παγανιστής;
ange-ta
Είχε στοιχεία παγανιστικά, ναι. Αυτό που προσπαθούσε να κάνει με τη θεωρία του ήταν να ενώσει όλους τους τότε έλληνες κάτω από μια θρησκεία που θα είχε και τέτοια στοιχεία αλλά και στοιχεία από το δωδεκάθεο. Γι' αυτό και τον κατηγορούσαν σαν Έλληνα, που τότε έλληνας σήμαινε ειδωλολάτρης.
Post a Comment