Από συνέντευξη στον "Φλας" 25/4/2012

Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ

Σαν συγγραφέας αλλά και σαν άνθρωπος είμαι στο μέγιστο βαθμό ευαισθητοποιημένη στον πόνο του ανθρώπου. Όταν ένας συγγραφέας φτιάχνει τους ήρωές του για ένα βιβλίο ή θεατρικό έργο επικεντρώνεται στον πόνο του ανθρώπου. Αυτό τον ευαισθητοποιεί ακόμη περισσότερο γιατί μπαίνει στη θέση όλων των πονεμένων και αδικημένων ανθρώπων και βιώνει βαθιά το πρόβλημα σαν όλοι αυτοί οι άνθρωποι να ήταν ένας. Και σήμερα ο πόνος του ανθρώπου είναι μεγάλος. Δεν μιλάμε πλέον για καλυτέρευση της ζωής μας ή για καλύτερη ποιότητα ζωής με λάιφ στάιλ. Μιλάμε για την ίδια τη ζωή. Για την επιβίωσή μας ως χώρα και ως άνθρωποι. 
Με ρωτούν πολλές φορές γνωστοί μου ή κάποιοι δημοσιογράφοι: Πού θα βρείτε εσείς στη Δημοκρατική Αριστερά 14 δις. Για να καλύψετε εκείνο ή το άλλο έλλειμμα. Λες και αν βρεθούν αυτά συγκεκριμένα τα χρήματα θα σωθεί η χώρα ή οι πολίτες. Μας έχουν μπλέξει με αριθμούς. Αλλά ο άνθρωπος δεν είναι αριθμός. Και δεν πρέπει να τον αναγκάσουμε να νιώσει αριθμός.
Βλέπουμε γύρω μας απαράδεκτα και θλιβερά γεγονότα. Πείνα, αυτοκτονίες, την απόγνωση στα πρόσωπα των ανθρώπων της γειτονιάς μας. Δεν κατοικούν σε άλλη περιοχή, μένουν δίπλα μας. Δεν θα μιλήσω όμως τώρα γι’ αυτά που τα γνωρίζουμε όλοι. Θέλω να μιλήσω γι’ αυτά που δεν γνωρίζουμε: Για το μέλλον. Εκεί παίζεται το παιχνίδι: Στο μέλλον. Που όμως είναι πολύ κοντά. 
Για να κρατήσουμε την Ελλάδα ζωντανή απαιτείται θέληση και πρόγραμμα. Και φυσικά δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε τα 2 μεγάλα κόμματα που έφεραν τη χώρα σ’ αυτήν την κρίση. Η πολιτική τους δεν μπορεί να είναι διαφορετική γιατί είναι τα ίδια πρόσωπα όσο και αν φωνάζουν ότι έκαναν λάθη και ζητούν συγνώμη. Οι όροι που έχουν υπογράψει είναι αναποτελεσματικοί και δεν διαφαίνεται έξοδος ούτε το 2020. Από την άλλη μεριά υπάρχουν τα άλλά κόμματα που έχουν απλώς καταγγελτικό λόγο. Δεν προτείνουν κάτι ουσιαστικό και ρεαλιστικό. Εμείς στη Δημοκρατική Αριστερά προτείνουμε ένα ρεαλιστικό πρόγραμμα εξόδου από την κρίση με 3 άξονες που επιμένουμε σ’ αυτούς.
1. Παραμονή στην Ευρώπη γιατί χρειαζόμαστε συμμάχους - δυνάμεις που αναπτύσσονται σε Ευρωπαϊκές χώρες, ιδιαίτερα στο νότο, κόντρα στην κρατούσα άποψη και τον προσανατολισμό που έχει σήμερα η ΕΕ, με πρωταρχικές πολιτικές τη στήριξη των τραπεζών και το καλόπιασμα των αγορών.
2. Προτείνουμε σταδιακή απαγκίστρωση από τη δανειακή σύμβαση και τα μνημόνια με μέτρα ισοδύναμα. Όχι περικοπές μισθών και συντάξεων αλλά πάταξη της φοροδιαφυγής και δίκαιη φορολόγηση με αλληλεγγύη προς τον πάσχοντα συνάνθρωπο. Αυτό είναι το κοινωνικό κράτος που δεν υπάρχει σήμερα. Και το κυριότερο:
3. Ανάπτυξη. Αυτό που η Δημοκρατική Αριστερά φωνάζει εδώ και καιρό. Ανάπτυξη. Με δυνατότητες στις παραγωγικές δυνάμεις που –πέρα από το κέρδος- στοχεύουν στον άνθρωπο και στις υγιείς δομές της κοινωνίας. Υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης με τα περίφημα κονδύλια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων που χάνονται. Για ανάπτυξη στον τομέα του ορυκτού πλούτου, στη ναυπηγική, στον τουρισμό, σε νέες τεχνολογίες. Υπάρχουν 15 δις. Ευρώ που περιμένουν και μένουν ανεκμετάλλευτα.

Μπορεί και άλλοι να υποστηρίζουν κάποια αντίστοιχα μέτρα αλλά δεν μπόρεσαν δεκαετίες τώρα να τα εφαρμόσουν γιατί έλειπε ο προγραμματισμός. Η διαφορά μας είναι στον προγραμματισμό. Και στο άφθαρτο των δυνάμεών μας. Ενώ αναγνωρίζουμε το μερίδιο της ευθύνης μας δεν είχαμε και δεν έχουμε εμπλακεί ποτέ σ’ αυτό που το ονομάζω σαράκι της Ελληνικής δημόσιας ζωής: τις πελατειακές σχέσεις.
Μετά τις εκλογές ελπίζουμε να υπάρξει ανακαθορισμός των δυνάμεων μέσα στη Βουλή και να μπουν και καινούριες δυνάμεις προοδευτικές. Δεν περιμένουμε να έχουμε σαν Δημοκρατική Αριστερά αυτοδυναμία, αλλά είμαστε μια κυβερνώσα αριστερά. Και λέμε ότι δεν μπορούμε να συνεργαστούμε με το δίδυμο Νέα Δημοκρατία-Πασόκ γιατί οι πολιτικές τους μας έφεραν σ’ αυτήν την κρίση. Λανθασμένες πολιτικές επιλογές με πελατειακές σχέσεις. Το Ελληνικό σαράκι. Θα συνεργαστούμε όμως με ομάδες ή κόμματα που έχουν τη διάθεση να αλλάξουν την πολιτική και θα δεχτούν τις δικές μας προτάσεις. Και οπωσδήποτε με φερέγγυα πρόσωπα. Γιατί με φερέγγυα πρόσωπα θα έχουμε και φερέγγυα πολιτική. Πιστεύουμε στα νέα άφθαρτα πρόσωπα και όχι στους κατά συνείδηση επαγγελματίες πολιτικούς. 
Στη Δημοκρατική αριστερά έχουμε βάλει στο κέντρο του πιστεύω μας τον άνθρωπο. Μας ενδιαφέρει πρώτα ο άνθρωπο και θέτουμε τις τράπεζες και τις αγορές στην υπηρεσία του ανθρώπου και όχι το αντίθετο. Μας ενδιαφέρει ο πολιτισμός στην πολιτική και η αλληλεγγύη. Και επειδή προσωπικά πολιτεύομαι στην περιφέρεια της Αττικής, που είναι υποβαθμισμένη σε σχέση με το κέντρο, θέλω να πω ότι είμαστε ευαισθητοποιημένοι στα προβλήματα που την ρημάζουν με την έλλειψη βασικών αγαθών, όπως είναι η έλλειψη νοσοκομείου, αποχετευτικού συστήματος και καταστροφής του περιβάλλοντος. Αλλά αν δεν μας ενδιέφεραν όλα αυτά δεν θα ήμασταν η αριστερά της ευθύνης.

Συνέντευξη της Λείας Βιτάλη στο περιοδικό «30 Ημέρες Υγείας»

Ας υποθέσουμε ότι γράφετε ένα βιβλίο για το σήμερα στη χώρα μας, ποιον τίτλο έχει;

- Επειδή βιώνουμε μια πολύ δύσκολη και μεταβατική περίοδο της Ελλάδας θα ήταν ανεπίτρεπτο να γραφεί ένα βιβλίο για το τώρα. Τα βιβλία απαιτούν «χώνευση» της ρεαλιστικής πραγματικότητας και της ιστορίας για να μπορέσει να αναδειχτεί η ουσία. Αλλά κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε να συμβεί «εν θερμώ» Τα βιβλία που γράφονται τώρα είναι μόνο οικονομικές μελέτες παρωχημένων εποχών, υποθετικές αναλύσεις της κρίσης  και επιπόλαια ευχολόγια. Κάτι τέτοιο δεν μπορώ να το κάνω και ούτε με αφορά. Η πραγματικότητα θα αναδειχτεί πολύ αργότερα όταν θα έχουμε περάσει σε άλλη φάση της κοινωνίας και θα βρισκόμαστε πλέον «εν ψυχρώ». Ωστόσο αν θεωρητικά έγραφα ένα βιβλίο τον μόνο τίτλο που θα μπορούσα να βάλω θα ήταν : «Το χρονικό μιας προαναγγελθείσας πτώσης». Γιατί η κατάσταση είναι στο μη περαιτέρω.

Κυρία Βιτάλη, ο συγγραφέας  γεννιέται ή γίνεται;

- Ο συγγραφέας γεννιέται και γίνεται. Το ταλέντο σαφώς υπάρχει στα κύτταρά του, όπως κάθε ταλέντο ή δεξιότητα που προέρχεται από συλλογικές μνήμες, υποσυνείδητο, προπατορικές κατακτήσεις και δημιουργικότητα. Ωστόσο το ταλέντο μόνο του δεν μπορεί να οδηγήσει πουθενά. Ο καλλιτέχνης είναι βαριά εργαζόμενος αν έχει βάλει στόχο του την ουσιαστική δημιουργία. Χρειάζεται γνώση, συνεχή μελέτη, εξάσκηση, πειθαρχία, αυτοπεποίθηση και αντοχή στην αποτυχία και στην απόρριψη. Διαφορετικά δεν μιλάμε για συγγραφέα αλλά για κάποιον που απλώς γράφει. Αλλά όταν κατορθώσει κανείς να γίνει συγγραφέας τότε καταλαβαίνει ότι θυσίασε πολλά στη ζωή του για να συμβιώσει με τη μοναξιά. Γιατί πάνω απ’ όλα ο συγγραφέας είναι μόνος. Και μέσω του έργου ζητά την επικοινωνία με τους γύρω του. Σας μαύρισα την καρδιά; Μπορεί. Αλλά έχει και πολύ μεγάλο γλέντι η συγγραφική ζωή. Και όταν αρέσει στον κόσμο αυτό που έχει γράψει ο συγγραφέας τότε βλέπει πραγματικά τον ουρανό με τ’ άστρα.

Πόσα βιβλία έχετε γράψει μέχρι σήμερα; Ποιο είναι αυτό που σας αντιπροσωπεύει περισσότερο;

- Πολλά μυθιστορήματα, συλλογές διηγημάτων, θεατρικά έργα, σενάρια. Παρόλο που δεν γράφω εύκολα και ούτε κάθε χρόνο ένα βιβλίο. Αυτό που με ενδιαφέρει περισσότερο είναι κάθε φορά να καταπιάνομαι με ένα καινούριο θέμα και να το εξαντλώ μετά από έρευνα και ξαναγράψιμο. Ναι είμαι τελειοθήρας. Αλλά περνάω πολύ καλά όταν εγκυμονώ κάτι και μ’ αρέσει ο πόνος της… γέννας. Φυσικά μετά από τόσες γέννες δεν ξεχωρίζω πλέον τα παιδιά αλλά αγαπώ πάντα πιο πολύ αυτό που εγκυμονώ και με πονάει. Ο συγγραφέας είναι και λίγο μαζοχιστής.

Υπάρχει κάτι που προσπαθείτε να περάσετε, μέσα από τα βιβλία σας, στους αναγνώστες σας;

- Τα βιβλία μου και τα θεατρικά μου έργα έχουν να κάνουν με τις σχέσεις των ανθρώπων και την προσπάθεια του ατόμου να συμφιλιωθεί με τον εαυτό του και τους γύρω του. Συγχρόνως κάτι που με απασχολεί πολύ είναι η πολιτική με την ευρεία έννοια της. Ζούμε σε ένα κοινωνικό πλαίσιο και επηρεάζει ο ένας τον άλλον έστω και χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Η εξουσία λοιπόν και η βία που προέρχεται από αυτήν αλλά και από τη φύση του ανθρώπου είναι θέματα που πολύ συχνά με απασχολούν. Αν κάτι επιθυμώ διακαώς να μεταδώσω είναι: Ζήσε έχοντάς τα καλά με τον εαυτό σου και χωρίς δεκανίκια, που μέσα σ’ αυτά συμπεριλαμβάνεται η εξάρτησή σου από κέντρα εξουσίας (συμπεριλαμβανομένης και της όποιας εκκλησίας). Σας μοιάζω με άθεη και αναρχική; Εγώ θα το έλεγα «στέκω γερά στα δικά μου πόδια».

Σας απασχολεί λέτε η πολιτική. Θα σκεφτόσασταν να ασχοληθείτε με τα κοινά;

- Είναι κάτι που με απασχολεί εδώ και χρόνια. Αν ασχοληθώ με την πολιτική θα το κάνω προσπαθώντας να υποστηρίξω την κοινωνική δικαιοσύνη. Η έλλειψή της μεγαλώνει το χάσμα ανάμεσα στους πολίτες.  Σπούδασα νομικά γιατί πίστευα ότι έτσι θα μπορούσα να συμμετέχω στην απονομή της δικαιοσύνης αλλά η Ελληνική πραγματικότητα το διέψευσε αυτό κι έτσι δεν ασχολήθηκα επαγγελματικά. Μου έχει γίνει μια πρόταση να κατέβω ως υποψήφια στις ερχόμενες εκλογές και το σκέφτομαι πολύ σοβαρά αλλά ακόμη δεν θα ήθελα να ανακοινώσω κάτι συγκεκριμένο.

Έχετε πει σε κάποια σας συνέντευξη ότι: "Η φαντασία είναι το μέσον που ωθεί τον κόσμο προς τα εμπρός" κα. Βιτάλη στη σημερινή σκληρή πραγματικότητα που 
ζούμε, με τα τόσα προβλήματα, έχει ο άνθρωπος την πολυτέλεια του να φαντάζεται;

- Η φαντασία δεν είναι πολυτέλεια. Είναι βασική ανάγκη του ανθρώπου. Αν πάψει ο άνθρωπος να φαντάζεται τότε θα σταματήσει οποιαδήποτε πρόοδος. Ναι επιμένω ότι η φαντασία οδηγεί προς τα εμπρός. Και αν κάτι κάποτε μας βγάλει από αυτή τη μιζέρια που έχουμε κατρακυλήσει θα είναι η φαντασία μας που θα ανακαλύψει νέους τρόπους, νέες οδούς, καινούριες αξίες, καινούριες δυνατότητες πλησιάσματος του ενός ατόμου με τον άλλον μέσω της αλληλεγγύης και της αγάπης.

Έχει πει ο Ουίλιαμ Φόκνερ για την ευθύνη του συγγραφέα απέναντι στην τέχνη του: «Ο συγγραφέας χρειάζεται τρία πράγματα: πείρα, παρατήρηση και φαντασία». Έχετε να προσθέσετε κάποιο άλλο;

- Μα αυτό είναι το παν. Απλώς θα τα αντέστρεφα. Φαντασία, παρατήρηση, πείρα. Βέβαια 
αν μέσα σε όλα αυτά υπάρχουν οι κεραίες ενός ευαίσθητου ανθρώπου τότε απογειώνονται τα άλλα τρία συστατικά. Και μπορούν να δώσουν ένα πραγματικά μεγάλο έργο που να ταρακουνήσει τον αναγνώστη και να του ανοίξει καινούριους δρόμους. Ξέρετε η ευαισθησία είναι ένα στοιχείο που ή το έχεις ή όχι. Αυτό δεν καλλιεργείται. Συνήθως στη ζωή συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Γεννιόμαστε ευαίσθητοι και η ζωή και οι όποιες κακουχίες μας σκληραίνουν και μας κάνουν αδιάφορους στις ανάγκες των άλλων γιατί προέχει η δική μας επιτυχία. Αν ο συγγραφέας παρόλα αυτά διατηρεί την ευαισθησία είναι κέρδος και το έργο του. Αλλά θέλει ισχυρή δύναμη θέλησης. Τελικά θα σας πω κάτι που ανακάλυψα πρόσφατα σκεπτόμενη όλα αυτά. Ο συγγραφέας μέσα στην απίστευτη αδυναμία και την ανασφάλειά του είναι ένας πολύ δυνατός άνθρωπος που πηγαίνει κόντρα στο ρεύμα. Μιλάμε πάντα για τον αληθινό συγγραφέα.

Είσαστε της άποψης πως ένας συγγραφέας έχει "ημερομηνία λήξεως"; Υπάρχει δηλαδή κάποια στιγμή που παύει να έχει έμπνευση και δεν γράφει ποτέ ξανά;

- Μα όταν δεν μπορεί πια να γράψει φυσικό είναι να σταματήσει. Δηλαδή αν πάψει να βλέπει ή να μπορεί να χειριστεί το κομπιούτερ ή να συναρμολογήσει στο μυαλό του μια ιστορία. Αυτό δεν είναι ημερομηνία λήξης αλλά θάνατος του συγγραφέα. Αν και πιστεύω ότι και ανάπηρος και με άνοια θα φτιάχνει στο μυαλό του ιστορίες έστω και αν δεν μπορεί να της μεταδώσει στους άλλους.

Το αγαπημένο σας μότο κα. Βιτάλη;

- Μου αρέσει ότι έχει πάθος και είναι ροκ. Όπου το ροκ για μένα είναι ένας τρόπος ζωής που δεν έχει σχέση φυσικά με ναρκωτικές ουσίες. Και όταν μιλώ για πάθος εννοώ τη δύναμη για ζωή με κάθε τρόπο.

Ποιες είναι οι σχέσεις του νεοέλληνα με το βιβλίο;

- Αγαπομίσους. Κάποιοι έχουν ανακαλύψει την αξία του και το αγαπούν και κάποιοι άλλοι το αρνούνται μετά βδελυγμίας θεωρώντας το «κουλτουριάρικο» με αυτή την απαράδεκτη σημασία που έχουν δώσει σ’ αυτή τη λέξη. Αλλά δεν είναι ίδιον του νεοέλληνα αυτό. Είναι ίδιον των απανταχού «απαίδευτων» ατόμων. Έτσι ξαναγυρίζουμε πάλι στο γνωστό ότι πάσχουμε από έλλειψη παιδείας. Και ότι η παιδεία είναι ύψιστο αγαθό που έχει πολύ ταλαιπωρηθεί στη χώρα μας.   

Σε τι ποσοστό πιστεύετε ότι παίζει ρόλο στην επιτυχία ενός βιβλίου ο τίτλος;

- Κατ’ αρχήν ο τίτλος είναι αυτό που πρώτα βλέπει ο αναγνώστης και τον ελκύει ή όχι. Θέλει μαεστρία ο τίτλος. Πολλές φορές τον τίτλο μπορεί να μην τον δώσει ο συγγραφέας αλλά κάποιος άλλος. Ξέρετε ο τίτλος πρέπει να περιλαμβάνει την ουσία του έργου με ελάχιστα λόγια και δυνατά. Να μαθαίνεις περί τίνος πρόκειται αλλά και να σε ιντριγκάρει για το τι θα συναντήσεις εκεί μέσα. Ο τίτλος είναι μ,ια υπόσχεση. Και γι’ αυτό πρέπει να αντιμετωπίζεται πολύ σοβαρά για να μην απογοητεύεται μετά από την ανάγνωση ο αναγνώστης.

Ετοιμάζετε κάτι νέο αυτό τον καιρό;

- Πάντα κάτι ετοιμάζω και πάντα βρίσκομαι σε έρευνα για κάποιο θέμα. Ωστόσο δεν μπορώ να το αποκαλύψω. Ξέρετε μέχρι να σχηματισθεί καλά το …μωρό και να δέσει δεν μπορείς να κάνεις ανακοινώσεις γιατί φοβάσαι ότι μπορεί κάτι να μην πάει καλά. Ή κάτι μπορεί στην πορεία να αλλάξει. Ή να ξεθυμάνει. Το έχουμε εμείς οι συγγραφείς αυτό.

Το περιβάλλον σας, με όποια έκφραση του, συμμετέχει στη διαμόρφωση του έργου 
σας;

- Πολλές φορές έχω εμπνευστεί από το περιβάλλον μου, από βιωμένες καταστάσεις των γύρω μου, από την παρατήρηση. Αλλά αυτό που προσωπικά ζητώ από το περιβάλλον μου είναι να με αφήνουν ήσυχη όταν… γεννάω.

Κλείνοντας αφήστε σας παρακαλώ ένα μήνυμα στους αναγνώστες του περιοδικού μας.

- Εξυγιάνετε την ψυχή σας με το καλό διάβασμα.

Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω θερμά για την τιμή που μου κάνατε και εύχομαι καλή συνέχεια και όμορφα ταξίδια σε κάθε είδους αναζητήσεις σας.

- Κι εγώ σας ευχαριστώ για την ευκαιρία που μου δώσατε να ξανασκεφτώ κάποια πράγματα..

Στυλιανός Ι. Μανουσάκης

(Περιοδικό «30 Ημέρες Υγείας», τεύχος Απριλίου 2012)

Συνέντευξη στον "Θεατρόφιλο" για τον "Ενατο Γάμο".

ΘΕΑΤΡΟΦΙΛΟΣ: Ποια ήταν η αφορμή για το τελευταίο σας έργο "Ο Ένατος Γάμος", που παρεμπιπτόντως έχει λάβει εγκωμιαστικά σχόλια; Μιλήστε μας λίγο γι’ αυτό.

ΛΕΙΑ ΒΙΤΑΛΗ: Η αφορμή είναι πάντα γύρω μας. Σ’ αυτό που ζούμε. Σήμερα ζούμε πρωτόγνωρες καταστάσεις όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Έναν πολιτικοποιημένο συγγραφέα δεν μπορεί παρά αυτά όλα να τον επηρεάζουν. Δεν ξέρω κατά πόσο ένα θεατρικό έργο μπορεί να διαμορφώσει συμπεριφορές αλλά σίγουρα μπορεί να αφυπνίσει συνειδήσεις. Αυτό δυστυχώς το πολεμάει το κατεστημένο και γι’ αυτό τα έργα με «ψαχνό» δεν είναι έργα μεγάλης προβολής. Υπάρχουν ωστόσο ευτυχώς μερικοί, ακόμη και μέσα σ’ αυτό το κατεστημένο, που τολμούν και τα εγκωμιάζουν. Παρ’ όλα αυτά η δουλειά του συγγραφέα είναι να επιμένει.

Θ: Γιατί το "σύγχρονο τέρας" είναι γυναίκα;

ΛΒ: Δεν είναι ακριβώς γυναίκα. Είναι γυναίκα που έχει υιοθετήσει αντρικές συμπεριφορές. Και στην πολιτική το βλέπουμε πολύ συχνά πλέον αυτό να συμβαίνει. Τότε το μείγμα γίνεται εκρηκτικό!

Θ: Σε κάποιο σημείο του έργου ακούγεται η φράση "η ανθρωπίλα φταίει για όλα...αυτή πρέπει να σκοτώσουμε..". Πόσο αλήθεια είναι αυτό τελικά;

ΛΒ: Μα αυτό δεν συμβαίνει γύρω μας; Το σύστημα σκοτώνει τον άνθρωπο γι’ αυτό λέμε ότι η κρίση είναι συστημική. Δεν μπορεί να υπάρξει κόσμος χωρίς τον άνθρωπο. Μου αρέσει να λέω τα πράγματα με το όνομά τους. Θεωρώ ότι το θέατρο με την αμεσότητα που το διακρίνει το δικαιούται αυτό. Αρκεί να μην πέφτεις στην παγίδα του βερμπαλισμού και του διδακτισμού, κάτι που το απεχθάνομαι γιατί θυμίζει παλιότερες εποχές. Σήμερα βέβαια τείνει αυτό να γίνει δυσκολότερο με τα πολλά κρούσματα λογοκρισίας που διαρκώς φανερά ή κρυφά διακρίνονται.

Θ: Μπορεί να επενδύσει κανείς στα παλιά; Κάτι τέτοιο υποστηρίζει η ηρωίδα σας, Κλάρα Τσαχανασιάν.

ΛΒ: Η ηρωίδα μου, σαν δεινή επενδύτρια που είναι, σχεδιάζει συνεχώς νέες μορφές επενδύσεων προσπαθώντας να εκμεταλλευτεί ακόμη κι αυτή την ανάγκη του ανθρώπου να έχει μνήμη και να νοσταλγεί το παρελθόν. Με λίγα λόγια επιδιώκει να βιάσει ακόμη και την πιο κρυφή γωνιά της ανθρώπινης υπόστασης μετατρέποντάς την σε πηγή παραγωγής κέρδους.

Θ: Πόσο "προφητικό" ήταν το έργο του Ντύρρενματ, που γράφτηκε πριν από 55 χρόνια;

ΛΒ: Οι μεγάλοι συγγραφείς προηγούνται της εποχής τους. Ο Ντύρρενματ περιέγραψε την απόλυτη εξαθλίωση του ατόμου με την υποταγή του στην εξουσία του χρήματος. Αυτό δεν συμβαίνει σήμερα;

Θ: Υπάρχουν αξιόλογες παραστάσεις και ταλαντούχοι ηθοποιοί σήμερα, μέσα στην πληθώρα ρόλων και θεατρικών σκηνών;

ΛΒ: Αναμφισβήτητα. Αλλά μη τις ψάχνετε αποκλειστικά εκεί που ρίχνονται τα φώτα της μεγάλης δημοσιότητας. Η δουλειά γίνεται αλλού.

Θ: Ποιος είναι ο αγαπημένος σας θεατρικός συγγραφέας και γιατί;

ΛΒ: Δεν μπορεί να είναι ένας. Είναι πάρα πολλοί. Ξεκινούν από τον Ευριπίδη με τα μεγάλα παγκόσμια θέματα και τη δύναμη των αρχετυπικών χαρακτήρων του. Κάθε σοβαρός συγγραφέας στην πορεία της ζωής του έχει γράψει έστω και ένα μεγάλο ή μικρό διαμάντι. Και μ’ αυτό μπορεί να συμβάλλει στην πορεία του πολιτισμού. Οπότε μην ψάχνετε τον συγγραφέα. Ψάξτε τα σπουδαία έργα.

Θ: Έχετε κάποιο άλλο έργο "στα σκαριά" ή κάποιο επερχόμενο μυθιστόρημα;

ΛΒ: Πάντα κάτι υπάρχει στην άκρη του μυαλού ενός συγγραφέα. Έτσι ζει άλλωστε, σκαρώνοντας ιστορίες.

Θ: Τι είναι αυτό που θέλετε να "περάσετε" στο ευρύ κοινό μέσα από τα έργα σας;

ΛΒ: Την κατανόηση για τις ανθρώπινες αδυναμίες. Την αποδοχή της ανάγκης του άλλου για την αγάπη μας. Και την ανάγκη της κριτικής σκέψης απέναντι στα πράγματα που συμβαίνουν. Είναι πολύ εύκολο ξέρετε να περάσει κανείς στην απέναντι όχθη και να γίνει ένα… τέρας χωρίς να το καταλάβει, όπως η Κλάρα Τσαχανασιάν στον «Ένατο Γάμο».

Θ: Τι προτιμάτε περισσότερο, τη συγγραφή ενός μυθιστορήματος ή ενός θεατρικού έργου;

ΛΒ: Δεν το προτιμώ εγώ. Τα θέματά μου συνήθως προτιμούν να γραφτούν ως μυθιστόρημα ή ως θεατρικό έργο. Δεν τα βιάζω αλλά και τους απαγορεύω να με… βιάζουν.

Θ: Θα μπορούσατε να σκηνοθετήσετε και κάποιο έργο που δεν έχετε γράψει εσείς;

ΛΒ: Το έχω δηλώσει ότι δεν είμαι σκηνοθέτης. Σε ό,τι έχω κάνει μέχρι στιγμής ακολουθώ τις σκηνικές οδηγίες του… συγγραφέα. Και τη φαντασία μου που προσπαθώ πάντα να την υποτάξω και δεν το κατορθώνω.

ΛΕΙΑ ΒΙΤΑΛΗ

(Συνέντευξη στον Παναγιώτη Ντούνια, στον Θεατρόφιλο)

https://www.facebook.com/photo.php?fbid=319127218100838&set=a.174097039270524.47439.174093012604260&type=1

Συνέντευξη στην εφημερίδα ΕΠΟΧΗ

«Ο συγγραφέας αγωνίζεται με όπλο του τις λέξεις»

Μια συζήτηση με την συγγραφέα Λεία Βιτάλη για το έργο της  «Ένατος Γάμος»

και το σύγχρονο ελληνικό θέατρο.

Η στήλη συχνά παραπονιέται πως η σύγχρονη ελληνική δραματουργία ομφαλοσκοπεί, δεν ανοίγεται σε νέα θέματα, σε σύγχρονα κοινωνικά και πολιτικά φαινόμενα, δεν παρουσιάζει σε βάθος τις σχέσεις των ανθρώπων όπως διαμορφώνονται στην σημερινή ελληνική κοινωνία. Ωστόσο υπάρχουν συγγραφείς που τολμούν τέτοια ανοίγματα, ερευνούν τον πραγματικό κόσμο που τους περιβάλλει. Η Λεία Βιτάλη είναι ακριβώς μια τέτοια συγγραφέας. Με πλούσια εργογραφία πίσω της(«Το γεύμα», «Το μεγάλο παιχνίδι» “Addio del passato” κ.ά.), από πέρυσι παρουσιάζει στο θ. Αγγέλων Βήμα τον μονόλογο «Ένατος Γάμος» (σε δική της σκηνοθεσία και με ερμηνεύτρια τη Μαίρη Νάνου). Στον πρωτότυπο μονόλογο αυτό ξαναβρίσκει την ηρωίδα του Ντύρενμαντ από την «Επίσκεπψη της Γηραιάς Κυρίας» και την παρακολουθεί 50 χρόνια μετά –ως σύμβολο του καπιταλισμού και της διαφθοράς- με ειρωνεία, χιούμορ και γκροτέσκα, ευθύβολη υπερβολή.

Τη συνέντευξη πήρε η Μαρώ Τριανταφύλλου

Κα. Βιτάλη, ποιο είναι το κεντρικό ζήτημα που σας απασχολεί στην συγγραφική σας δουλειά;

Λεία Βιτάλη (Λ.Β.)Αυτό που με ενδιαφέρει κυρίως  όταν γράφω , μυθιστόρημα είτε θέατρο, είναι η σχέση του ανθρώπου με τον κοινωνικό περίγυρο.  Με ενδιαφέρουν οι ανθρώπινες σχέσεις και η αλληλεπίδραση του ανθρώπου και του περιβάλλοντός του. Επειδή είμαι πολιτικοποιημένη συγγραφέας, με την πιο βαθιά έννοια της λέξης, όχι ξύλινα και επιφανειακά, αυτή η αμφίδρομη σχέση είναι κεντρική στη δουλειά μου. Γι’ αυτό άλλωστε διαβάζω πολύ κοινωνιολογία και ψυχολογία.

Ασχολείστε με το ιστορικό μυθιστόρημα και τοποθετείτε τις ιστορίες που αφηγείστε κυρίως στο Βυζάντιο. Γιατί επιλέξατε αυτή την περίοδο, τι σας κεντρίζει στο Βυζάντιο;

Λ.Β.) Είναι μια σκοτεινή περίοδος που, όμως, βρίσκω πως έχει πολλά κοινά με την εποχή μας. Δεν θα έλεγα την εποχή μας σκοτεινή, ωστόσο όλες αυτές οι ίντριγκες, οι συγκρούσεις των αυτοκρατόρων, οι πόλεμοι, ο ρόλος της εκκλησίας, όλ’ αυτά θυμίζουν πολλές σύγχρονες καταστάσεις. Η ιστορία μοιάζει να επαναλαμβάνεται. Γι΄ αυτό ασχολούμαι με την ιστορία: ξέροντας το παρελθόν ίσως θα μπορούσαμε να διαμορφώσουμε διαφορετικά το παρόν μας.

Ας έρθουμε στον «Ένατο Γάμο». Ανεβάζετε στη σκηνή την Κλάρα Τσαχανασιάν, ηρωίδα του Ντύρενμαντ από το πολύ γνωστό έργο «Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας», και την παρακολουθείτε 50 χρόνια μετά από την μοιραία επίσκεψή της στο Γκίλεν, παρουσιάζοντάς  την ως ένα τερατώδες σύγχρονο πια σύμβολο του καπιταλισμού. Γιατί επιλέξατε μια τέτοια αναφορά και δεν επινοήσατε ένα χαρακτήρα φορέα των απόψεων που εκφράζει η ηρωίδα σας;

Λ.Β. Μου κάνουν συχνά αυτή την ερώτηση. Ενδεχομένως θα μπορούσα αλλά αυτή η γυναίκα με απασχολεί από τα φοιτητικά μου χρόνια ακριβώς ως σύμβολο του καπιταλισμού και της διαφθοράς στην  οποία οδηγεί το χρήμα. Το θεατρικό αυτό του Ντύρενμαντ ήταν πολύ σημαντικό γιατί έφερνε στη σκηνή τον θεό χρήμα με ένα τρόπο που σε ταρακουνούσε. Την σκεπτόμουν, λοιπόν, κι άρχισα να αναρωτιέμαι: αν ζούσε αυτή η γυναίκα, μια πόρνη του καπιταλισμού που κατάφερε να γίνει το μεγάλο αφεντικό και να κινεί τον κόσμο με σπαγκάκια, πού θα είχε φτάσει σήμερα;

Είναι πάντως ενδιαφέρον ότι αναφέρεστε συνέχεια στον Ντύρενμαντ, δεν αφήνετε το θεατή σας να ξεχάσει την αρχική έμπνευση…

Λ.Β.  Ίσα-ίσα αυτός ο διάλογος με ενδιαφέρει πολύ. «Η γηραιά κυρία» γράφτηκε το 1956 αλλά εξακολουθεί να είναι δυναμικά παρούσα μέχρι σήμερα. Είναι ένα έργο δυνατό ακριβώς γιατί παρουσίασε με γκροτέσκο τρόπο τη δύναμη του χρήματος. Σήμερα έχουμε αποδεχτεί τη διαφθορά, δεν μας εξοργίζει και αυτό δεν είναι κάτι καινούριο, είναι κάτι που άρχισε πενήντα χρόνια πριν. Όσοι γνωρίζουν το έργο βλέπουν την υπόγεια σχέση αλλά και όσοι δεν το ξέρουν, το ανακαλύπτουν και το μελετούν.

Την αποκαλείτε «επιτομή των τεράτων» και την συνδέετε απερίφραστα με πολιτικούς όπως η Θάτσερ και η Μέρκελ, που εφάρμοσαν συντριπτικά για τον κόσμο νεοφιλελεύθερα μοντέλα οικονομίας και πολιτικής.

Λ.Β. Πιστεύω ότι βαθιά μέσα στον άνθρωπο δυνητικά υπάρχει ένα τέρας. Πιστεύω όμως ότι μπορεί κάποιος να πολεμήσει αυτό το τέρας με την παιδεία. Υπάρχουν πανεπιστήμια που εκπαιδεύουν  πολιτικούς και ετοιμάζουν τους μελλοντικούς ηγέτες. Από την εκπαίδευση αυτή λείπει η αγάπη, ο αλτρουισμός και η αλληλεγγύη. Περισσεύει ένας κακώς νοούμενος ορθολογισμός, σκληρότητα… Αυτός είναι ο τύπος πολιτικού που προάγει το σύστημα.

Δείχνετε να πιστεύετε πολύ στη δύναμη της παιδείας…

Λ.Β. Ναι, μόνο που σήμερα, όπως όλες οι αξίες έχουν ανατραπεί, έχουμε μια παιδεία μακριά από τον ανθρωπισμό. Μιλάμε με αριθμούς, όλα είναι θέμα αριθμών, οι άνθρωποι μετατρέπονται σε νούμερα. Συζητούν οι πολιτικοί τη σωτηρία των τραπεζών, ενώ υπάρχει ανεργία και φτώχια. Για ποιον πολιτισμό μιλάμε;

Σε μια τόσο δύσκολη στιγμή, το μπορεί να προσφέρει η τέχνη;

Λ.Β. Δεν πιστεύω ότι η τέχνη μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, όμως μπορεί να αφυπνίσει συνειδήσεις. Ειδικά το θέατρο,  που ως τέχνη έχει μια ειδική σχέση με τη συλλογικότητα και έχει μεγάλη αμεσότητα, ναι, το θέατρο μπορεί να αφυπνίσει συνειδήσεις. Ο καλλιτέχνης δεν κρατά πιστόλι, οι λέξεις του όμως είναι πυροβολισμοί, λέει κάπου ο Πίντερ. Γι’ αυτό τους πολιτικοποιημένους συγγραφείς το σύστημα προσπαθεί να τους απομονώσει, επειδή λένε αλήθειες και επειδή ταρακουνούν συνειδήσεις.

Ποια είναι η άποψή σας για την σύγχρονη ελληνική δραματουργία;

Λ.Β. Κατ’ αρχάς να πω ότι δεν βλέπω να ανεβαίνουν όσα ελληνικά έργα θα έπρεπε μολονότι φέτος έχει γίνει ένα άνοιγμα προς ό,τι το ελληνικό. Με αυτό εννοώ ότι υπάρχει μια τάση για ελληνικά κείμενα, αλλά κυρίως διασκευές από το χώρο της πεζογραφίας, που είναι άλλο πράγμα. Είναι ψέμα ότι δεν υπάρχουν ελληνικά έργα. Προτιμάται όμως μια διασκευή από  κείμενο κάποιου γνωστού συγγραφέα που σημαίνει μια πιο σίγουρη επιτυχία. Όμως δεν μπορεί να μετατραπεί εύκολα η πεζογραφία σε θέατρο. Ούτε η πολιτεία στηρίζει την σύγχρονη θεατρική δημιουργία. Ακόμα και στον θεσμό των βραβείων, οι επιτροπές λένε συνήθως ότι δεν βρίσκουν καλά ελληνικά έργα, αλλά θα έπρεπε να ψάχνουν προσεκτικότερα. Πρέπει να υπάρξουν κίνητρα για να τονωθεί η  δραματουργία. Πρέπει επίσης ο Έλληνας θεατής να μη φοβάται το σύγχρονο έργο, με επίκαιρο θέμα ειδικά. Ξέρετε ένα γερμανικό έργο για τη Μέρκελ, ας πούμε, θα το δει και ο Γερμανός και ο Έλληνας θεατής. Ένα ελληνικό αντίστοιχο ο Έλληνας διστάζει να το δει

Ο «Ένατος γάμος» είναι ένα έργο που θα μπορούσε να ενδιαφέρει και τον ξένο θεατή…

Πράγματι, όμως τα ελληνικά θεατρικά έργα δεν παίζονται έξω, δεν είναι γνωστή η ελληνική δραματουργία στο εξωτερικό, η πολιτεία δεν φροντίζει την προβολή της, δεν διαθέτει κονδύλια και μηχανισμούς στήριξης. Κάποτε ένας Άγγλος μου ζήτησε το βραβευμένο έργο μου «Ροσμπήφ» και έτσι παίχτηκε με επιτυχία στο εξωτερικό. Μολονότι αφορά το μύθο της Κλυταιμνήστρας δεν έχει παιχτεί στην Ελλάδα. Νιώθω ότι όλα πρέπει να τα κάνω μόνη και μόνη μου πραγματικά δουλεύω μέχρι τώρα.

Εφημερίδα ΕΠΟΧΗ (30/10/2011)

http://www.epohi.gr/portal/politismos/2010-05-16-13-01-01/10543

Συνέντευξη στην εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

Έντυπη Έκδοση Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 24 Οκτωβρίου 2011

«Ολοι είμαστε εν δυνάμει τέρατα»

Της ΕΛΕΝΑΣ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ

«Στην Ελλάδα δεν είναι εύκολο να ανεβούν σύγχρονα ελληνικά έργα. Γι' αυτό το ανεβάζω μόνη. Αυτό το έργο δεν μπορούσα να το αφήσω στο συρτάρι. Είναι καυτό, μιλάει για σήμερα και ήθελα πάση θυσία να το μοιραστώ».

Η Λεία Βιτάλη υποστηρίζει με πάθος τον «Ενατο γάμο», το νέο θεατρικό της έργο, που παρουσιάζεται στο «Αγγέλων Βήμα», έπειτα από μια σύντομη πρώτη παρουσίαση την περασμένη σεζόν.

Πρόκειται για ένα έργο βασισμένο στην «Επίσκεψη της γηραιάς κυρίας» του Ντίρενματ. Βλέπουμε δηλαδή την 60χρονη Κλάρα Τσαχανασιάν στο σήμερα. Η ηρωίδα που της προέκυψε (την ενσαρκώνει η Μαίρη Νάνου) είναι 115 ετών και είναι αυτοπροσώπως «το σύγχρονο τέρας» όπως μας εξήγησε. «Πρόκειται για μια αδίστακτη γυναίκα που έχει συγκεντρώσει όλη την εξουσία στα χέρια της. Ανεβοκατεβάζει κυβερνήσεις, εξαγοράζει τράπεζες, διαχειρίζεται τα πετρέλαια, αγοράζει χώρες, δολοφονεί τους εραστές της και ετοιμάζεται να παντρευτεί για ένατη φορά και μάλιστα με έναν νεκρό».

«Αν ήθελα να παρομοιάσω την ηρωίδα μου με ένα συγκεκριμένο πρόσωπο, θα ήταν η Μέρκελ. Αυτή τη στιγμή η Γερμανία είναι αυτή που κινεί τα σπαγκάκια». Και φυσικά πρόκειται για γυναίκα. Είναι τελικά πιο σκληρές στις διαπραγματεύσεις τους; «Ναι, όταν χρησιμοποιούν ανδρικά πρότυπα στη συμπεριφορά τους προκειμένου να επιβιώσουν. Πιστεύω πως ο κόσμος θα αλλάξει όταν εμφανιστεί το πραγματικά γυναικείο πρόσωπο».

Πρόκειται για ένα έργο-γέννημα της κρίσης. Γράφτηκε πέρυσι ως μια μαύρη φάρσα που θα περιγράφει τη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα. Σύμφωνα με τη συγγραφέα, η απληστία είναι η πηγή των σημερινών δεινών μας. «Οσο πιο πολλά έχεις τόσο πιο επιτυχημένος θεωρείσαι. Αυτό όμως ήταν φυσικό να γυρίσει μπούμερανγκ. Ο Ντίρενματ ήταν ιδιοφυής γράφοντας το αριστούργημά του το 1956, όταν για πρώτη φορά το χρήμα θεωρήθηκε Θεός».

Μέσα από την εξωφρενική ηρωίδα του έργου, η συγγραφέας μάς προσκαλεί να ανακαλύψουμε «τις υπόγειες διαδρομές που μας οδήγησαν σε αυτή την κατάσταση», αλλά και να διαπιστώσουμε όλους τους μηχανισμούς της σύγχρονης εξουσίας. Σε κάποιο σημείο λέει: "Μπορούσα να το κάνω και το έκανα". Ανακάλυψα γράφοντάς το πως είμαστε εν δυνάμει όλοι τέρατα.

» Παρ' όλα αυτά ψάχνοντας στην ψυχή αυτού του τέρατος ανακάλυψα μια τρυφερότητα και μια τεράστια ανάγκη για αγάπη».

Δεν θεωρεί τον εαυτό της σκηνοθέτη. «Το τόλμησα όμως επειδή είχα στο μυαλό μου ένα συγκεκριμένο όραμα που ήθελα να δω να υλοποιείται στη σκηνή. Καμιά φορά από δημιουργό σε δημιουργό αλλοιώνεται. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως δεν εμπιστεύομαι τους σκηνοθέτες». Αγαπάει το θέατρο, γι' αυτό και γράφει σε ίδια συχνότητα με το μυθιστόρημα, ενώ συνηθίζει να είναι παρούσα στις πρόβες των έργων της. «Ο πλουραλισμός δεν κάνει κακό», σχολιάζει για την Αθήνα των 400 παραστάσεων. «Μέσα από αυτόν θα ξεπεταχτούν και νέα πράγματα. Το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι σε σχέση με τον πληθυσμό της. Ποιος θα δει όλες αυτές τις παραστάσεις. Ισως τελικά οι καλλιτέχνες να είμαστε περισσότεροι από το κοινό μας».

* Αγγέλων Βήμα (Σατωβριάνδου 36, Ομόνοια, τηλ.: 210-5242211) Παρ. - Σαβ. - Κυρ. έως 20 Νοεμβρίου.

"Ο ΕΝΑΤΟΣ ΓΑΜΟΣ" στο ΑΘΗΝΟΡΑΜΑ

Συνέντευξη: Λεία Βιτάλη 15/2/2011

από τη Μαρία Κρύου 

«Όταν η φρεσκάδα συνδυάζεται με την ωριμότητα, σπάει κόκαλα»

Η Λεία Βιτάλη είναι μία από τις αειθαλείς γυναικείες φωνές του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου. Με αφορμή το νέο της έργο «Ένατος Γάμος», που οι αναγνώστες του «α» θα δουν αυτή την εβδομάδα σε avant premiere μίλησε στη Μαρία Κρύου για τη ζωή, το θέατρο και την περίεργη εποχή μας.

- Στο νέο σας έργο για ένα πρόσωπο με τίτλο «Ένατος Γάμος» πρωταγωνιστεί η Κλάρα Τσαχανασιάν, η ηρωίδα του Φρίντριχ Ντίρενματ στην «Επίσκεψη της Γηραιάς Κυρίας». Τι είναι αυτό που σας τράβηξε στην προσωπικότητα αυτής της γυναίκας;

«Έχω διαβάσει εδώ και πάρα πολλά χρόνια το έργο του Ντίρενματ και πάντα είχα στο μυαλό μου την Κλάρα ως μια αδυσώπητη γυναίκα, η οποία για εμένα –στην εποχή μας– θα μπορούσε να ταυτιστεί με τη Θάτσερ, τον Μπους και τη Μέρκελ. Έχω φέρει την Κλάρα στο σήμερα, εξετάζοντας τη μορφή που παίρνει το «τέρας» της εξουσίας, και της έχω δώσει μιαν άλλη διάσταση, κάνοντας μια μείξη από τα τρία πρόσωπα που προανέφερα. Συγχρόνως προσπάθησα να εξετάσω τα αίτια της δημιουργίας αυτού του «τέρατος», τα ψυχολογικά και τα κοινωνιολογικά. Κάθε εποχή δημιουργεί το τέρας για τους δικούς της λόγους. Ο Ντίρενματ δημιούργησε ένα «τέρας» όταν τελείωσε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, όταν οι άνθρωποι προσπαθούσαν να κλείσουν τις πληγές τους. Η «Επίσκεψη της Γηραιάς Κυρίας» μας δείχνει τον εξευτελισμό του ανθρώπου για το χρήμα. Σήμερα που δεν υπάρχει αυτό – ή μάλλον το ξέρουμε πια κι έχουμε προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα. Ο κόσμος έχει χρήματα και το «τέρας» άλλαξε όψη, κρύβεται πίσω από τράπεζες που διαλύουν τις χώρες ως μια άλλη κρυφή δύναμη».

- Θα δούμε και μιαν άλλη, πιο ανθρώπινη διάσταση της Κλάρα;

«Μπόρεσα να δω βαθιά μέσα της και ανακάλυψα έναν πυρήνα Χιονάτης. Ανακάλυψα ότι ένα «τέρας» μπορεί να έχει ανάγκη από αγάπη που αν την είχε εισπράξει, πιθανώς δεν θα ήταν «τέρας». Ανακάλυψα, όμως, και μια μεγάλη αλήθεια: αν κοιτάζαμε λίγο προς τον συνάνθρωπό μας, για να καταλάβουμε την ανάγκη του, χωρίς να μας νοιάζει πώς θα γεμίσουμε την τσέπη μας, τότε ο κόσμος θα μπορούσε να είναι διαφορετικός».

- Πιστεύετε πως οι «κακοί» άνθρωποι γεννιούνται ή διαμορφώνονται;

«Ο άνθρωπος κινείται πρώτα απ’ όλα από ένα ένστικτο επιβίωσης που τον οδηγεί να αρπάζει πράγματα προκειμένου να επιβιώσει. Ο πολιτισμός είναι αυτός που θα τον διδάξει την προσέγγιση του άλλου. Πάντα υπήρχαν πόλεμοι, αρπακτικά όρνεα, υπήρχε η εξουσία που καταδυναστεύει τους πάντες. Αυτό, όμως, που ζούμε τώρα είναι το χειρότερο: η απληστία και η διαφθορά έχουν γίνει αποδεκτές από τον σύγχρονο άνθρωπο».

- Υπάρχει τρόπος να αλλάξει αυτή η νοοτροπία και τι μπορεί να δώσει η τέχνη σε αυτήν τη δύσκολη φάση που ζούμε;

«Εδώ που έχουν φτάσει τα πράγματα, μπροστά στον γκρεμό, για να γίνει μια ανατροπή, πρέπει να αφουγκραστούμε την ανάγκη του άλλου. Η τέχνη, πάντως, δεν μπορεί να αναλάβει το ρόλο του σωτήρα της ανθρωπότητας, ούτε μπορεί να δώσει απαντήσεις. Μπορεί να προβληματίσει και να ξυπνήσει τον άνθρωπο από το λήθαργο. Να ανοίξει το πηγάδι και να σε βάλει να κοιτάξεις μέσα: να σου τραβήξει το μαύρο πανί του καθρέφτη και να σε βάλει να κοιτάξεις τον εαυτό σου. Δείχνει ένα δρόμο για να συνειδητοποιήσεις την πραγματικότητα και να προβληματιστείς γι’ αυτήν. Από κει και πέρα, ο καθένας κάνει ό,τι μπορεί για τον εαυτό του και τους άλλους. Πιστεύω ότι όταν τα πράγματα έχουν φτάσει στο έσχατο σημείο του ευτελισμού, πάντα γίνεται μια ανατροπή. Μετά την ευημερία έρχεται η ύφεση και ακολουθεί η ανατροπή.»

- Μέσα από τα έργα σας εκφράζεται μια ανθρωποκεντρική, κοινωνική και πολιτική οπτική.

«Με ενδιαφέρει πάρα πολύ η ψυχολογία των χαρακτήρων, αλλά δεν μπορεί να λειτουργήσει το άτομο μόνο του. Επηρεάζεται από τον κοινωνικό περίγυρο και η κοινωνία έχει πολύ μεγάλη σχέση με την πολιτική. Τα έργα μου, χωρίς να είναι επικαιρικά με την αυστηρή έννοια, είναι απόλυτα σύγχρονα. Εξακολουθώ να βρίσκομαι στον παλμό των γεγονότων και να προσπαθώ να τα καταγράψω με τη δική μου κριτική ματιά.»

- Είναι η πρώτη φορά του σκηνοθετείτε;

«Έχω κάνει άλλες τρεις σκηνοθεσίες στο θέατρο, ωστόσο δεν θεωρώ τον εαυτό μου σκηνοθέτη, δηλαδή δεν θα έπαιρνα ποτέ ένα έργο άλλου συγγραφέα για να το σκηνοθετήσω. Πιστεύω ότι ο συγγραφέας μπορεί να διδάξει τους ρόλους που έχει γράψει. Συνεργάζομαι με μια πάρα πολύ καλή ηθοποιό, με πολύ μεγάλη ευαισθησία και ικανότητες, τη Μαίρη Νάνου, με την οποία έχουμε ξανασυνεργαστεί στο παρελθόν σε ένα έργο μου που έχει μεταφερθεί στην τηλεόραση, το «Άννα Χ». Ο ρόλος της Κλάρα στον «Ένατο Γάμο» εμπεριέχει ουσιαστικά τρεις ρόλους – της γυναίκας που καταδυναστεύει τον κόσμο, της επιχειρηματία η οποία ζει στο σήμερα και συγχρόνως μιας τρυφερής ρομαντικής ύπαρξης που θέλει να παντρευτεί τον άντρα που είχε αγαπήσει στα νιάτα της. Αυτός είναι ο ένατος γάμος που ετοιμάζει.»

- Θα λέγατε πως τα έργα σας αφορούν κυρίως τις γυναίκες;

«Δεν πιστεύω ότι υπάρχουν έργα για γυναίκες ή άντρες, όπως δεν πιστεύω ότι υπάρχει γυναικεία ή αντρική γραφή. Η καλή γραφή είναι μία. Έχω δει άντρες να κλαίνε στο «Addio del Passato», που μιλούσε για μια γυναίκα και τη σχέση με τη μητέρα της.»

- Σας έχω δει πολλές φορές να παρακολουθείτε παραστάσεις…

«Πηγαίνω στο θέατρο και κυνηγώ περισσότερο τις νέες ομάδες, γιατί με ενδιαφέρει να δω τι είναι αυτό το καινούργιο που πάλλεται. Δεν πιστεύω, ωστόσο, στις ταμπέλες της ηλικίας, γιατί μπορεί να είσαι σκουριασμένος στα δεκαοκτώ και να λάμπει το μυαλό σου στα ογδόντα. Πιστεύω στα νέα παιδιά, αλλά επειδή το μυαλό δεν έχει ηλικία, μπορεί να δω παραστάσεις και με μεγαλύτερους ανθρώπους που έχουν φρεσκάδα. Όταν η φρεσκάδα συνδυάζεται με την ωριμότητα, σπάει κόκαλα».

- Ποια είναι η τάση που παρατηρείτε στο σημερινό θέατρο;

«Βλέπω να κυριαρχεί η τάση προς το θέαμα. Δεν μπορούμε, όμως, να μείνουμε μόνο σε αυτές τις νέες μεθόδους και τεχνικές θεάτρου που τοποθετούν σε δεύτερη μοίρα το κείμενο. Αν το θέατρο καταλήξει να είναι θέαμα, τότε παύει να λειτουργεί με τρόπο ουσιαστικό. Αυτήν τη στιγμή είναι το μόνο πράγμα που έχει απομείνει και μπορεί να ενεργοποιήσει το μυαλό μας, γιατί είναι κάτι ζωντανό. Αν καταργήσουμε το λόγο κατά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό και τον αντικαταστήσουμε με το θέαμα, τότε το θέατρο γίνεται ανώδυνο».

http://www.athinorama.gr/theatre/articles/?id=10098

http://www.youtube.com/watch?v=i0cq4t712Og

Συνέντευξη στο ιστολόγιο varelaki

ARTMANIAC 23-ΛΕΙΑ ΒΙΤΑΛΗ-ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΗΣ ΛΕΙΑΣ ΒΙΤΑΛΗ ΣΤΗΝ ΑΣΗΜΙΝΑ ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ

VARELAKI: Για αρχή, θα ήθελα μια σύντομη αναφορά, ένα σχόλιο, για κάθε ένα βιβλίο σου...

ΛΕΙΑ ΒΙΤΑΛΗ: 1985, «Άννα Χ.», ένα βιβλίο με θέμα μια νέα γυναίκα που ψάχνει την ταυτότητά της μέσα από τη ρευστή αλήθεια του έρωτα και την προσπάθεια της επιβίωσης  μετά από ένα επώδυνο διαζύγιο. Τότε που όλα έμοιαζαν απλούστερα και συγκεκριμένα.

1988, «Η Κοιλιά της Μεταφράστριας», ένα ψυχογράφημα με μορφή θρίλερ για μια υιοθεσία που παίρνει τη θέση της πραγματικής γέννας. Τότε που θυμώναμε με όλα γύρω μας.

1993, «Η Τρομοκρατία της Μνήμης», μια απόπειρα κατάθεσης των γεγονότων του Πολυτεχνείου από διαφορετική σκοπιά, όπου η μνήμη παίζει… τρομοκρατικά παιχνίδια. Τότε που όλα έμοιαζαν ότι μπορούσαν να αλλάξουν.

1995, «Η Μυρωδιά του Μαύρου», μια συλλογή διηγημάτων, με άξονα τις φαντασιώσεις ιδιαίτερων ανθρώπων. Τότε που άρχισε να μπαίνει στο παιχνίδι της γραφής μου το υπέρ-ρεαλιστικό.

1996, «Το Παραμύθι του Μεγάλου Φόβου». Μια ιστορία για έναν υπέροχο Βυζαντινό τρομοκράτη. Τότε που ανακάλυψα τις ρίζες του κακού στο βάθος της Ιστορίας.

1998, «Σκοτεινές Μητέρες», τέσσερα διηγήματα που αποκαλύπτουν την άλλη πλευρά της τρυφερότητας. Μητέρα ήδη ενός αγοριού ενός έτους ίσως ξόρκιζα τη σκοτεινή πλευρά του εαυτού μου.

2000, «Ιερή Παγίδα», η ιστορία ενός 14χρονου αγοριού που τον ερωτεύτηκε ο Μωάμεθ ο Κατακτητής και πήρε για χάρη του την Κωνσταντινούπολή! Αληθινό; Ό,τι πιστεύει κάποιος είναι η αλήθεια. Το χαρακτήρισαν αιρετικό. Από τότε άρχισα να αποδέχομαι τη διαφορετική ματιά μου στα πράγματα χωρίς να νιώθω ενοχές…

VARELAKI: Θυμάμαι κάποια στιγμή ,πριν χρόνια, την συνεργασία σου με τον δάσκαλό μου, τον Τάσο τον Μπαντή...Ηταν το «Addio del passato», έτσι; Για πες λεπτομέρειες...

ΛΕΙΑ ΒΙΤΑΛΗ: Ο Τάσος ήταν πολύ καλός μου φίλος. Μπορούσα να του μιλήσω για όλα. Το «Addio del passato» ήταν στην αρχή ένας μονόλογος μιας κόρης προς τη νεκρή μητέρα της. Όταν του τον διάβασα μείναμε μέχρι το πρωί να μιλάμε ώρες. Το κείμενο ήταν πολύ προσωπικό. Θέλησε να το ανεβάσει. Και τότε του έδωσα άλλες διαστάσεις. Ήταν η περίοδος της υπερ-ρεαλιστικής μου γραφής. Έβαλα πάνω στη σκηνή και τη νεκρή μητέρα να συμμετέχει. Καθώς και μια κοπέλα που έπαιζε βιολί. Ήταν μια μοναδική παράσταση με την Σμαράγδα Σμυρναίου και την Αναστασία Πανταζοπούλου, που πολλοί έκλαψαν, ακόμη κι εγώ που την έβλεπα συνέχεια. Δυστυχώς ήταν η τελευταία δουλειά του Τάσου.

VARELAKI: Άλλα θεατρικά σου έργα που ανέβηκαν στη σκηνή;

ΛΕΙΑ ΒΙΤΑΛΗ: Το «Γεύμα», ένα έργο για την αμείλικτη νέα τάξη στο σύγχρονο κόσμο, ήταν το πρώτο που ανέβηκε το 2000 και παιζόταν 2 χρόνια. Αργότερα ανέβηκε και στην Κύπρο. Το 2002 ανέβηκε το «Μεγάλο Παιχνίδι», μια ιστορία εκπόρνευσης όλων των αξιών για χάρη του χρήματος, σαν ένα ριάλιτι. Το «Ροστμπίφ» μου, μια σύγχρονη μεταφορά του μύθου της Κλυταιμήστρας σε μορφή μαύρης κωμωδίας, ανέβηκε στο Λονδίνο από αγγλικό θίασο στο Riverside studio. Πρόπερσι ανέβηκε και στην Κύπρο. Μεσολάβησε το «Addio del passato» το 2005 και πέρσι ανέβηκε στο ΚΘΒΕ το τελευταίο μου έργο, το «Rock Story», εμπνευσμένο από την προσωπικότητα του Παύλου Σιδηρόπουλου, ένα έργο ιδιαίτερο, κοινωνικό δράμα με στοιχεία μιούζικαλ, με τραγούδια δικά του, των Ρόλλινγκ Στόουνς και των Ντορς. Φέτος κλείνουν 10 χρόνια από το πρώτο μου έργο στο θέατρο και βγήκαν τα Θεατρικά μου Άπαντα σε βιβλίο. Σύντομα θα γίνει η παρουσίασή του με μορφή αναλογίου.

VARELAKI: Tι σημαίνει για σένα το να γράφεις....; Ποιά άλλα πράγματα σε ευχαριστούν ..πέρα από αυτό;

ΛΕΙΑ ΒΙΤΑΛΗ: Τώρα πια δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου χωρίς να γράφω. Κι αυτό που με ευχαριστεί, πέρα από το γράψιμο, είναι να φτιάχνω τους ήρωές μου και να συνομιλώ μαζί τους. Νιώθω μαζί τους ασφαλής, αν και αρκετές φορές μου τη σκάνε.

VARELAKI: Ποιες οι λογοτεχνικές σου επιρροές;

ΛΕΙΑ ΒΙΤΑΛΗ: Τρέχα γύρευε πια. Πάντως μπορώ να πω ότι με σφράγισε ο Ντοστογιέφσκι των εφηβικών μου χρόνων, η αστυνομική λογοτεχνία που καταβρόχθιζα ως παιδί και ο εφιαλτικός Κάφκα. Φυσικά δεν μπορώ να αγνοήσω τον αιρετικό Καζαντζάκη και τον ερωτικό Μπατάιγ. Αλλά είναι τόσες πολλές οι επιρροές στην πραγματικότητα. Ακόμη διαμορφώνω τη γραφή μου αλλά και διαμορφώνομαι σαν άνθρωπος. Και αυτή η ρευστότητα είναι ένα υπέροχο στοιχείο της φύσης του ανθρώπου. Εκεί στηρίζεται, πιστεύω, και το μεγαλείο της Τέχνης.

VARELAKI: Δεν ξέρω αν το ξέρεις… κάποιος έχει γράψει ένα <<ηλεκτρονικό μυθιστόρημα>> και το διαθέτει στον κόσμο μέσω Διαδικτύου... Πώς σου φαίνεται αυτό; Τι συμβαίνει... απειλείται το βιβλίο;

ΛΕΙΑ ΒΙΤΑΛΗ: Αυτή η απειλή αφορά τους εκδότες. Εμένα με ενδιαφέρει να υπάρχουν αναγνώστες. Είτε διαβάζουν βιβλία χάρτινα είτε ηλεκτρονικά, είτε τα πληρώνουν είτε όχι. Σκέπτομαι πολύ σοβαρά να διαθέτω κι εγώ τα βιβλία μου στο Διαδίκτυο και μάλιστα δωρεάν. Έτσι κι αλλιώς δεν είμαι συγγραφέας μπεστ σέλλερ για να τρέμω μήπως χάσω πωλήσεις.

VARELAKI: Μελλοντικά σου σχέδια; Μάθαμε ότι ασχολείσαι με τη βιογραφία του Βενιζέλου σε μορφή σεναρίου για την τηλεόραση, αληθεύει;

ΛΕΙΑ ΒΙΤΑΛΗ: Εδώ και ένα χρόνο διαβάζω, συζητάω και μαζεύω στοιχεία για τη ζωή του αλλά με μια διαφορετική οπτική: την ανθρώπινη. Φυσικά δεν μπορεί να αγνοήσει κανείς τη σημαντικότατη συμμετοχή του στην Ιστορία. Πιστεύω ότι θα βγει κάτι πολύ ενδιαφέρον. Ο Βενιζέλος ο ίδιος, σαν ήρωας, έχει μεγάλο ενδιαφέρον σαν αντιφατική προσωπικότητα. Παράλληλα γράφω ένα μυθιστόρημα και ένα θεατρικό έργο. Με ξεκουράζει αυτή η εναλλαγή θεματολογίας και μορφής. Έτσι έκανα πάντα. 

Σάββατο, 06 Μαρτίου 2010

(www.varelaki.blogspot.com)