Το γραψιμο ειναι η καλυτερη μορφη επικοινωνιας μετα τον ερωτα

σκεψεις, συνεντευξεις και κειμενα

Tuesday, July 11, 2006

"Ομολογώντας το ανομολόγητο"

Αναδημοσιεύω μια συνέντευξη που ίσως έχει μερικά σημεία ενδιαφέροντα. Τα σημειώνω με κόκκινο.
-Πως ξεκινήσατε να γράφετε;

-Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου σκάρωνα ιστορίες. Άλλοτε αναδύονταν με μορφή μονολόγων ή διαλόγου κι άλλοτε σαν αφήγηση. Ό,τι με εντυπωσίαζε γινόταν μια ιστορία με πολύ έντονες εικόνες. Ακόμη δεν είχα πάει στο σχολείο και θυμάμαι που έλεγα στη μητέρα μου μια ιστορία με ατίθασα άλογα που κάλπαζαν ορμητικά σηκώνοντας το χώμα στο πέρασμά τους και πληγώνοντας τόσο βαθιά τη γη που ανάβλυζε αίμα από μέσα της! Όλοι μου έλεγαν θα γίνεις συγγραφέας όταν μεγαλώσεις. Εγώ ήθελα να γίνω άντρας και καπετάνιος. Έγινα τα δυο απ’ αυτά. Και την εικόνα με τα άλογα τη χρησιμοποίησα σ’ ένα μυθιστόρημά μου. Πιστεύω πως ο συγγραφέας γεννιέται, δεν διαμορφώνεται καθ’ οδόν. Κάποια δυσλειτουργία σ’ ένα τμήμα του εγκεφάλου του διογκώνει τη φαντασία του σε βάρος της λογικής του κι αυτό φαίνεται τον αναγκάζει να γίνεται παρατηρητής και να ζει μέσα από τη φαντασία του. Είναι ελάχιστοι οι συγγραφείς που πέτυχαν στην τέχνη τους αλλά και στην πραγματική ζωή.
-Ποια είναι τα θέματα που σας εμπνέουν;

-Η σκοτεινή πλευρά του ανθρώπου. Το ανομολόγητο. Οι βαθύτερες επιθυμίες του. Οι σχέσεις που αγωνίζεται να δημιουργήσει με τους άλλους. Η κόντρα με το περιβάλλον του. Η αντίσταση στις κοινωνικές συνθήκες. Η παραβατική συμπεριφορά, ό,τι πιο βαθιά μέσα του κρύβει ο άνθρωπος. Η βία μέσα και έξω απ’ αυτόν. Και η ιστορία. Γιατί η ιστορία μιλάει για τα λάθη μας. Και τα λάθη μας είμαστε εμείς. Μ’ ενδιαφέρει η αλήθεια. Το βιωμένο. Πιστεύω ότι η τέχνη εξυπηρετεί την αλήθεια του ανθρώπου. Γιατί η τέχνη είναι ένας τρόπος να βρει ο άνθρωπος τον εαυτό του, να τον καταλάβει, να μπει στη θέση του άλλου, να νιώσει ότι δεν είναι μόνος. Να νικήσει τον φόβο του θανάτου. Αυτό το θηρίο που μας καταδιώκει. Ακόμη μ’ ενδιαφέρει ο έρωτας και η αγάπη. Ο τρόπος που εκπίπτουν αυτά και δίνουν τη θέση τους σε άλλες αξίες, όπως το χρήμα, η δύναμη, η κοινωνική καταξίωση. Το θέατρο με την αμεσότητά του μπορεί να λειτουργήσει θεαματικά πάνω στον άνθρωπο. Γι’ αυτό το θέατρο πρέπει να μη σταματήσει να υπάρχει. Είναι η μόνη άμεση τέχνη επικοινωνίας που μπορεί να ταρακουνήσει εφησυχασμένες συνειδήσεις. Αυτός είναι ο λόγος που πιστεύω επίσης στη δύναμη του πολιτικού θεάτρου, δεν μιλάω φυσικά για στείρο διδακτισμό.

-Ποια ήταν η αντιμετώπιση που είχατε ως νέα θεατρική συγγραφέας στην ελληνική κοινωνία όταν πρωτοεμφανιστήκατε;

-Εμφανίστηκα αργά. Ενώ γράφω από πολύ νωρίς. Δεν ξέρω ποιος ήταν ο λόγος. Χτυπούσα πόρτες που δεν άνοιγαν. Και έμενα απ’ έξω. Όταν μετά από σχεδόν τριάντα χρόνια άνοιξε μια πόρτα και μπήκα με υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό. Ήταν το 2000 με το Γεύμα. Ενώ εγώ υπήρξα όλα αυτά τα χρόνια άτυχη το έργο μου υπήρξε τυχερό. Ίσως γιατί μη σταματώντας να γράφω όλ’ αυτά τα χρόνια βελτίωσα τη γραφή μου. Ξέρετε, πιστεύω πως η γρήγορη επιτυχία είναι ο χειρότερος σύμβουλος του καλλιτέχνη. Δεν τον αφήνει να πάει παρακάτω. Στομώνει. Ωστόσο καλόν είναι να έρχεται κάποτε η αναγνώριση γιατί και ο συνεχής αγώνας ν’ ανοίξεις μια πόρτα σε στεγνώνει. Η χώρα μας δεν φημίζεται για τις ιδανικές ευκαιρίες που προσφέρει στους ανθρώπους της τέχνης.

-Πως αισθάνεστε σε ένα χώρο όπως αυτός της θεατρικής γραφής που είναι κατά βάση ανδροκρατούμενος;

-Υπέροχα. Με κάνει να νιώθω ότι κατόρθωσα να γίνω και το τρίτο σκέλος των επιθυμιών μου. Συγγραφέας-Καπετάνιος-Άντρας! Όταν πήρα τα κρατικά βραβεία θεατρικού έργου και μιλώντας εκ των υστέρων με ανθρώπους των επιτροπών, μου εξομολογήθηκαν ότι όταν άνοιξαν τα φάκελα με τα πραγματικά ονόματα των συμμετεχόντων, δεν πίστευαν ότι αυτά τα έργα μπορεί να τα έχει γράψει μια γυναίκα. Μιλάω για το «Γεύμα» που παίχτηκε στην Ελλάδα και το «Ροστμπίφ» που ανέβηκε στο Λονδίνο. Τώρα αν αυτό είναι καλό ή είναι κακό, δεν ξέρω. Ωστόσο ξέρω ότι η γυναικεία ματιά στα πράγματα διαφοροποιείται από την αντρική στο μέτρο που η γυναίκα δεν είναι ο κυρίαρχος του παιχνιδιού. Κι αυτό κάνει πολύ μεγάλη διαφορά στην οπτική νομίζω.

-Ποια πιστεύετε ότι είναι σήμερα η θέση του νεοελληνικού έργου και των συγγραφέων στην ελληνική κοινωνία; Πιστεύετε ότι μπορεί να ανέβει εύκολα ένα νεοελληνικό έργο και υπό ποιες προϋποθέσεις;

-Παλιότερα δεν μπορούσε. Τώρα μπορεί. Θα έλεγα ότι τείνει να γίνει και μια μόδα. Απέχει βέβαια ακόμη γιατί το ξένο έργο αντιστέκεται, έχει πολλούς και ποικίλους υποστηρικτές, παρουσιάζει ευκολίες, βοηθιέται ποικιλοτρόπως και απ’ το εξωτερικό, προσφέρει εγγυήσεις. Και πέρα απ’ όλα αυτά καλόν είναι να υπάρχει γιατί δεν μπορούμε να απομονωθούμε στα δικά μας. Είναι μια μορφή επικοινωνίας και αυτή. Ωστόσο επειδή παρακολουθώ με μανία θέατρο, και ιδιαίτερα τα ελληνικά έργα, διαπιστώνω με μεγάλη μου χαρά αυτό που υποψιαζόμουν πάντα: ότι πολλά ελληνικά έργα είναι ανώτερα από αρκετά ξένα που τυχαίνουν πολύ μεγάλης προβολής. Φυσικά είναι υπερ του ελληνικού έργου η γλώσσα. Η μετάφραση πάντα υπολείπεται όσο καλή κι αν είναι γιατί δεν παύει να είναι μετάφραση ενώ το ελληνικό έργο μιλάει στον θεατή του με κοινούς κώδικες. Αλλά όσο εύκολο είναι σήμερα ν’ ανέβει ένα ελληνικό έργο στη σκηνή άλλο τόσο δύσκολο γίνεται αν δεν έχει ο συγγραφέας τις απαιτούμενες «συστάσεις». Γιατί το ελληνικό πρωτοεμφανιζόμενο έργο απαιτεί διορατικότητα και τόλμη από τον σκηνοθέτη που θα το επιλέξει.

-Είστε μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων. Ποια η σχέση σας με τέτοιου είδους φορείς;

-Οι φορείς καλόν είναι να υπάρχουν όσο εξυπηρετούν τα οικονομικά, νομικά ή άλλα σχετικά συμφέροντα των μελών τους. Με βρίσκουν αντίθετη οι προσωπικές αντιπαραθέσεις που οδηγούν σε πόλωση μέσα στον χώρο της τέχνης, που αντίθετα θα έπρεπε να διαπνέεται από συλλογικό πνεύμα προώθησης της θεατρικής πράξης. Ζητάω πολλά απ’ την Ελλάδα;

-Τι πιστεύετε για τους διαγωνισμούς θεατρικής γραφής;

-Έχω κερδίσει δυο φορές κρατικό βραβείο θεατρικού έργου. Δεν με βοήθησε πουθενά στην πράξη. Δεν το επέλεξε κανείς να το ανεβάσει επειδή είχε βραβευθεί. Αυτό σας λέει κάτι; Ίσως χρειάζεται μια πολύ βαθιά τομή γενικά στους θεσμούς των βραβείων στη χώρα μας για ν’ αποκτήσουν αξιοπιστία και να σημαίνουν πραγματικά κάτι γι’ αυτόν που βραβεύεται πέρα από τις 5.000 ευρώ.

-Ποια η θέση του νεοελληνικού έργου στις ξένες σκηνές; Πως πιστεύετε ότι θα μπορούσε να προωθηθεί το νεοελληνικό έργο στο εξωτερικό;
-Έχει ανέβει έργο μου, το Ροστμπίφ, στο Λονδίνο στa Riverside Studios από αγγλική θεατρική εταιρία στα αγγλικά. Από αυτό αποκόμισα το εξής δυσοίωνο: Ότι οι άγγλοι -όχι βέβαια οι ελληνιστές καθηγητές των Πανεπιστημίων- δεν γνωρίζουν κανέναν νεοέλληνα συγγραφέα, πλην του Καζαντζάκη. Νομίζουν ότι η Ελλάδα έχει μόνον τους αρχαίους συγγραφείς. Ακόμη και στις συνεντεύξεις που έδωσα με ρωτούσαν για τη Μήδεια, την Αντιγόνη και την Κλυταιμήστρα και πόσο οι σύγχρονες ελληνίδες γυναίκες θυμίζουν αυτές τις μυθικές ηρωίδες. Και μιλάμε για συνέντευξη σε εκπομπή του BBC! Ο πολιτισμός σήμερα είναι θέμα χρημάτων και μάρκετινγκ. Κανείς δεν θέλει να σε μάθει και δεν θα ψάξει να σε βρει αν δεν του κεντρίσεις εσύ το ενδιαφέρον. Λυπάμαι που το λέω αλλά αυτοί είναι οι κανόνες της αγοράς. Κι επειδή ο πολιτισμός τείνει να γίνει μια βαριά βιομηχανία αν δεν θέλουμε να μείνουμε για πάντα απ’ έξω ίσως χρειάζεται ν’ αναθεωρήσουμε τις απόψεις μας και όχι μόνο με λόγια. Το να ακολουθήσουμε τους κανόνες της διεθνούς αγοράς δεν σημαίνει βεβαίως ότι καλούμεθα να εκπέσουμε στην ποιότητά μας όπου και όσο την έχουμε. Η ποιότητα είναι πάντα η προϋπόθεση. Ιδέες υπάρχουν πάρα πολλές και άριστες από όλους μας αλλά δει δη χρημάτων.
\-Ποια η σχέση της δική σας γενιάς θεατρικών συγγραφέων με την παλαιότερη και τη νεότερη; Πιστεύετε ότι υπάρχουν διαφορές, ομοιότητες, συνέχεια;

-Απόλυτη συνέχεια. Δεν θα υπήρχε η δική μου γενιά αν δεν ζυμωνόταν με τα έργα του Καμπανέλλη, του Μάτεσι, του Ζιώγα, του Κεχαΐδη. Ακολουθούμε το στίγμα τους, βαδίζουμε στο δρόμο που χάραξαν όπως κι εκείνοι πάνω στα χνάρια των παλιότερων. Τίποτα δεν γίνεται απ’ την αρχή. Εξελίσσεται αφομοιώνοντας νέα στοιχεία που προκύπτουν απ’ τις ιδιαιτερότητες κάθε εποχής ακολουθώντας την ή στην καλύτερη περίπτωση προβλέποντάς την.

-Η θεατρική γραφή διδάσκεται ή είναι κάτι που το έχεις;

-Όπως σας είπα και πριν πιστεύω πως ο συγγραφέας γεννιέται με αυτή την ιδιαιτερότητα. Στην πορεία της ζωής του αναζητεί τους τρόπους και τις τεχνικές για να μπορέσει να επικοινωνήσει καλύτερα με το κοινό του. Βρίσκει έτοιμους τρόπους ή δημιουργεί δικούς του. Το μόνο κομμάτι που μπορεί να διαδαχτεί είναι αυτό. Οι τεχνικές. Για να κερδίσει χρόνο ο συγγραφέας από το ανακαλύψει μόνος του ότι έχουν ανακαλύψει οι άλλοι πριν απ’ αυτόν. Και όταν μάθει όλες αυτές τις τεχνικές καλείται να τις ξεχάσει για να μπορέσει να δουλέψει πέρα απ’ αυτές. Γιατί οι τεχνικές δεν μπορούν να φτιάξουν έναν συγγραφέα. Δεν έχουν τη δύναμη να του «διαστρεβλώσουν» το μυαλό! Φυσικά μπορούν να τον κάνουν να γράψει. Κανείς όμως δεν μπορεί να διδάξει σε κανέναν πώς να γράφει με το αίμα του, με το στομάχι του ή με τα έντερά του, όπως ο Κάφκα, ο Ντοστογιέφσκι, ο Καζαντζάκης, ο Σαίξπηρ, ο Ουίλιαμς, ο Καμπανέλλης και τόσοι άλλοι. Απλώνουμε στην κοινή θέα το μέσα μας και χαιρόμαστε όταν βρίσκεται κάποιος που έχει τη διάθεση να το κατασπαράξει!
(Συνέντευξη στην Ευγενία Σωμαρά, Περιοδικό "Φουαγιέ" Ιουνίου 2006)

24 comments:

Unknown said...

Καλησπέρα :Ο)

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

Kαλησπέρα και σε σένα.

Ελπίδα said...

Συμφωνώ πολύ με το ότι ο συγγραφέας γεννιέται και μόνο η τεχνική διδάσκεται. Αλλά όταν η τεχνική βάζει σε καλούπια τον συγραφέα τον σκοτώνει!Καλό είναι να μπορεί να κινείται ελεύθερος. Τότε νομίζω αποδίδει καλύτερα.
Γνώμη μου!
Συγχαρητήρια για την πορεία σας και σας εύχομαι ακόμα καλύτερα!

Weaver said...

Η τέχνη γίνεται ένα προσωπείο , που σκεπάζει εκείνο το αδηφάγο στόμα του θανάτου . Ας αρκεστούμε σ' αυτό...

Unknown said...

Καλημέρα σας.
Ελπίδα μου, ναι, ο συγγραφέας, όπως και κάθε άλλος άνθρωπος πρέπει να είναι ελεύθερος. Για να είναι όμως ελεύθερος πρέπει να το επιλέξει ο ίδιος. Δεν είναι καλό λοιπόν να μάθει πρώτα αν μπορεί, τί είναι αυτή η ρημάδα η τεχνική για να μπορεί μετά να την αγνοήσει αν το θέλει; Για θυμίσου λίγο: εσύ γιατί έτρωγες μόνο τα μάτια από τα ψάρια, όταν σου τα έδινε η μάννα σου;
:Ο)

Υ.Γ. Άσε που καθετί που σε σκοτώνει (το καλούπι, π.χ.) δεν είναι πάντα κακό. Μπορεί αυτό που πεθαίνει να είναι το καλό για να μπορεί να γεννηθεί το λίγο καλύτερο.
Λέμε τώρα... Μόλις μπήκα στο μαγαζί και πίνω καφεδάκι για ν' ανοίξει το μάτι μου. :Ο)

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

elpida
Σ' ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια. Κι εγώ πιστεύω ότι ο συγγραφέας δεν πρέπει να μπαίνει σε καλούπια. Άλλωστε ο μόνος που μπορεί να μη μπει σε καλούπια έστω γράφοντας είναι αυτός. Ωστόσο άλλο η ελευθερία και άλλο η τεχνική. Το ένα δεν αποκλείει το άλλο. Γνωρίζοντας μια τεχνική μπορείς πιο εύκολα να προχωρήσεις σε δικές σου κατακτήσεις που την ξεπερνούν.

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

weaver
Είπες μια μεγάλη κουβέντα που είναι βαθύτατα αληθινή. Τι κάνουμε με την τέχνη αν όχι να προσπαθούμε να ξεφύγουμε από το αναπόφευκτο του θανάτου και τον φόβο μας γι' αυτό. Όλα είναι...φόβος θανάτου. Αν το συνειδητοποιήσουμε γρήγορα και το αντέξουμε μπορούμε ακόμη και να το... γλεντήσουμε. Χαιρετισμούς στην Καρδίτσα.

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

simon says
Αυτό που δεν καταφέρνει να σε σκοτώσει σε κάνει πιο δυνατό! Έτσι δεν είναι;

Χρήστος Φασούλας said...
This comment has been removed by a blog administrator.
Χρήστος Φασούλας said...

"Πιστεύω πως ο συγγραφέας γεννιέται, δεν διαμορφώνεται καθ’ οδόν..."
Καμιά φορά εξαρτάται και από την "οδό"...
Υπάρχουν "οδοί" που μπορούν να διαμορφώσουν συγγραφείς -ή "συγγραφείς". Και συγγραφείς -χωρίς εισαγωγικά- που μπορούν να διαμορφώσουν την οδό τους.

dianathenes said...

Καθώς και συγγραφείς που διαμορφώνουν οδούς για άλλους:)

Ερώτημα:πόσο "πιστός" είναι ένας συγγραφεύς στο έγο του;

(όχι ειλικρινής, πιστός όπως λέμε "πιστή μετάφραση")

Μετά από ένα σημείο τραβιούνται διαχωριστικές γραμμές από το δημιούργημά του που μπορεί να μην είναι "αναγνωρίσιμο" ούτε από τον ίδιο;

Μπορεί να συγκρούεται με αυτό;
Και όλα τούτα να είναι μόνο μια προσπάθεια συμφιλίωσης με τις εμμονές του;

Unknown said...

Ναι, έτσι ακριβώς.
Και περισσότερο για τη διατύπωση. Έχει μια αισθηση "άμυνας με τα δόντια". Δεν ξέρω γιατί αλλά όταν το σκέφτομαι σαν "ότι(δήποτε) δεν σε σκοτώνει σε κάνες πιο δυνατό" μου φαίνεται πολύ επιθετικό και αμοραλιστικό. Μου έρχεται στο μυαλό κάτι πολύ διαφορετικο από αυτό που σημαίνει για μένα ή που θέλω να σημαίνει. Άβυσσος...
:Ο)
Καλησπέρα

Χρήστος Φασούλας said...

"Και όλα τούτα να είναι μόνο μια προσπάθεια συμφιλίωσης με τις εμμονές του;"

Ένας πολύ γνωστός συγγραφέας -από τους πιο πετυχημένους στην Ελλάδα- μου είπε κάποια στιγμή, θέλοντας να απαλύνει τις ανασφάλειες που με βασάνιζαν όταν τελείωσα το δεύτερο βιβλίο μου: "Οι συγγραφείς ουσιαστικά βγάζουν στο χαρτί τις εμμονές και τις ψυχώσεις τους. Σε κάθε τους βιβλίο. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι επαναλαμβάνονται...".

Που λες, dianathenes, δεν μπορώ να πω ότι διαφωνώ...

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

christos Fasoulas
Ευλογημένο το χαρτί και το μολύβι (όρα υπολογιστής). Ναι ο συγγραφέας πιστέυω είναι οι εμμονές του. Κι αυτές βγάζει στο χαρτί. Ωστόσο δεν διαφέρει απ' τους άλλους εκεί έξω. Κι εκείνοι ζουν με τις εμμονές τους απλώς δεν τις βάζουν στο χαρτί. Γι' αυτό το λέω ευλογημένο. Διάβαζα ή άκουγα τις προάλλες μια συνέντευξη της Μαργαρίτας Καραπάνου που μιλούσε για μια φυλακισμένη που της έγραψε απ' τη φυλακή. Αυτή ήταν μέσα για φόνο. Της έγραψε λοιπόν ότι είχαν την ίδια μίζερη παιδική ηλικία. Η διαφορά τους είναι ότι η Καραπάνου έγινε αντί για φόνισσα συγγραφέας. Μεγάλη κουβέντυα αυτό. Το πιστέυω. Ευλογημένο το χαρτί!

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

dianathens
Δεν ξέρω αν στ' αλήθεια μπορεί κάποιος άλλος να μας ανοίξει τον δρόμο. Αλλά ξέρω ότι πραγματικά το δημιούργημα του συγγραφέα μοιάζει να ξεφεύγει κάποια στιγμή απ' την πραγματικότητά του. Δεν ξέρω αν είναι προσπάθεια συμφιλίωσης με τις εμμονές μας ή μήπως και είναι οι πολλαπλοί μας εαυτοί που ξεπροβάλλουν και μοιάζουν σαν να 'ναι κάποιος άλλος. Το έχω σκεφτεί πολλές φορές αυτό. Όσο πιο βαθιά κατεβαίνεις τόσο ανακαλύπτεις καινούριους εαυτούς. Δεν ξέρω πού τελειώνει αυτό. Τελειώνει πουθενά;

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

simon says
Νομίζω πως έχεις δίκιο. Μοιάζει αμοραλιστικό. Αλλά καμιά φορά σκέφτομαι μήπως ο άνθρωπος στ' αλήθεια είναι κατά βάθος αμοραλιστής. Όχι ότι λέω πως πρέπει. Αντίθετα. Είμαι υπερ των αξιών. Μόνο που η ηθική δεν είναι μια. Κι αν σκεφτούμε τυο ένστικτο της επιβίωσης ταιριάζει γάντι στον αμοραλισμό. Ο πολιτισμός μας έχει επιβάλει ηθικές αξίες. Αλλά από την άλλη το είδος του πολιτισμού μας μας κάνει -αν μας κάνει- αμοραλιστές! Κουβάρι, έτσι;

Unknown said...

Καλημέρα.
Κοιμήθηκα και ξύπνησα κι ακόμα κουβάρι είναι. Κάθε φορά που μπερδεύομαι έτσι παίρνω και ξαναδιαβάζω ένα βιβλίο που πήρα μια νύχτα με "μισή καρδιά" από ένα περίπτερο (δεν μου άρεσε καθόλου ο τίτλος!). Παρόλα αυτά, με διάλεξε.
Έριχ Κέστνερ, Φάμπιαν: Η Ιστορία Ενός Ηθικολόγου.
Α! Το φιλαράκι μου ο Φάμπιαν, έχει πάντα τον τρόπο να μου ξαναδίνει πίσω την καρδιά μου, ολόκληρη...
:Ο)

Χρήστος Φασούλας said...

Ευλογημέντο το χαρτί, δε λέτε τίποτα! Και το... κομπιούτερ τα τελευταία χρόνια (δεν είμαι απ' αυτούς που σιχτιρίζουν την τεχνολογία σε όλο της το εύρος -μου θυμίζουν το μύθο με την αλεπού και τα σταφύλια). Μεγάλες οι διευκολύνσεις που προσφέρει η τεχνολογία, πώς να το κάνουμε. Παρ' όλο που, αν κολλήσει και η τεχνολογία στις... εμμονές της -όπως έχει κολλήσει σ' ένα συγκεκριμένο ποστ που έχω ανεβάσει και που φαίνεται ότι την... εκνευρίζει!- είναι ικανή να σου σπάσει τα νεύρα...

reader's-diggest said...

Δεν είναι λίγο ’’ρατσιστικό’’ να υποστηρίζεις Λεια ότι ο συγγραφέας ’’γεννιέται’’. Η ιστορία πιθανώς να σε διαψεύδει σε αυτό, υπάρχουν άνθρωποι που ξεκίνησαν από το...τίποτα και απλά ζώντας μια ζωή γεμάτη εμπειρίρες ή εικόνεςκατόρθωσαν να τη μεταφέρουν στο χαρτί. Θα μπλέξουμε στις νιτσεϊστικές θεωρίες για τον υπεράνθρωπο μπαίνοντας στη λογική του γεννιέμαι. Χώρια που χάνεται έτσι το στοιχείο των προσωπικών επιλογών ή αποφάσεων. Θα με συγχωρήσεις, παρά τη δεδομένη εκτίμηση που σου έχω, κυρίως για τη σεμνότητα που σε διακρίνει αν σου γράψω επίσης ότι η τεχνική είναι κάτι καθαρά προσωπικό και πέραν των όποιων λιγοστών ’’κανόνων’’ η μαγεία της γραφής είναι ότι μοιάζει με τα δαχτυλικά αποτυπώματα και είναι μοναδική για τον καθένα. Και αυτό μπορεί να βελτιωθεί αλλά όχι να διδαχτεί καθ’ ολοκληρία σε σχολές δημιουργικής γραφής. Γιατί θεωρούμε τη γραφή των παλαιότερων κλασική; Την βελτίωσαν και τη δούλεψαν καθαρά προσωπικά και όχι με σύγχρονες μεθόδους που ήταν ανύπαρκτες στην εποχή τους. Εκτιμώ τη superiority (μιλάω για τη δημιουργική superiority) των συγγραφέων. Και είναι δεδομένο ότι το έργο σου σε νομιμοποιεί ’’δια να ομιλείς’’. Αν τα ίδια τα υποστήριζε κάποιος νεόκοπος δημιουργός των 2,5 βιβλίων δεν θα έκανα καν τον κόπο να ασχοληθώ...Ξέρεις πολύ καλά φαντάζομαι ότι η ταμπέλα ’’συγγραφέας’’ όσο και να...φοριέται εσχάτως από πολλούς είναι βαριά. Οσο για τις εμμονές, ναι συμφωνώ απόλυτα μαζί σου και αυτό είναι εμφανές ειδικά (πάλι μιλάω για κανονικούς συγγραφείς με σημαντική β ιβλιογραφία πίσω τους) αν οι αναγνώστες παρακολουθήσουμε σε βάθος χρόνου το έργο κάποιου. Υπάρχουν σημάδια διαρκώς επαναλαμβανόμενα...

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

reader's diggest
Το ξέρεις πως χαίρομαι με τις επισκέψεις σου και σίγουρα είσαι γερός συνομιλητής. Η εκτίμησή σου με τιμά. Αν ρίξεις μια λίγο πιο προσεκτική ματιά σ' αυτά που έγραψα ίσως διαπιστώσεις πως δεν απέχουμε και πολύ. Το ξέρεις κι εσύ σίγουρα για τα ημισφαίρια του εγκεφάλου και πώς λειτουργεί το καθένα. Πώς η μεγαλύτερη ανάπτυξη του ενός αποβαίνει σε βάρος του άλλου. Η λογική από τη μια, το συναίσθημα απ' την άλλη. Πιστεύω ότι από αυτή τη διαφορά επηρεάζεται η γέννηση του συγγραφέα, του καλλιτέχνη γενικότερα. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν μπορεί ο καθένας να γράψει μαζεύοντας τις εμπειρίες χρόνων. Και να βγει κάτι πολύ καλό. Αν όμως σκεφτείς τους μεγάλους συγγραφείς θα διαπιστώσεις πως η ζωή τους δεν ήταν σαν των άλλων ανθρώπων. Η βούληση δεν ξέρω πόσο ρόλο παίζει στην τέχνη. Η βούληση σε σπρώχνει προς τα εμπρός. Δεν ξέρω αν στ' αλήθεια υπάρχει απόλυτη βούληση. Είναι μεγάλη κουβέντα αυτό για ένα comment. Μ' αρέσει όμως. Όσο για τη διδασκαλία των τεχνικών της γραφής, επειδή και έχω παρακολουθήσει και έχει τύχει να διδάξω θα σου πω το εξής: Στηριζόμαστε πάντα σ΄αυτόυς τους μεγάλους συγγραφείς που λες κι εσύ. Στην τεχνική τη δική τους. Και μετά προχωρούμε στην προσωπική γραφή. Στο προσωπικό αποτύπωμα, όπως λες κι εσύ. Όπως οι ζωγράφοι διδάσκονται μια τεχνική αλλά ποτέ δεν μπορείς να πεις ότι υπάρχουν 2 Πικάσο ή 2 Ματίς ακόμη κι αν κάποιος προσπαθεί να τους μιμηθεί. Ο ψυχισμός και οι εμπειρίες του καθενός είναι διαφορετικοί. Αυτό θα επηρεάσει τη γραφή του. Οι κανόνες αφορούν την διαχείριση του υλικού. Τον τρόπο να μπορείς να πηγαίνεις παρακάτω και να μην κολλάς στις πρώτες 20 σελίδες. Το θεωρώ πολύ σημαντικό αυτό. Πολλά έργα που θα μπορούσαν να έχουν ολοκληρωθεί πάνε χαμένα. Άλλωστε και οι παλιότεροι, ο Χένρυ ΤΡζέιμς ας πούμε, όπως και άλλοι, έγραψαν για τον τρόπο της γραφής. Πωπω, παρασύρθηκα! Τεράστιο comment, αναρωτιέμαι αν θα μπορέσει να το διαβάσει κανείς τέτοια γλυκιά καλοκαιρινή βραδιά.

reader's-diggest said...

Ελα όμως που είχα αυπνίες και το διάβασα! Και ξαναδιάβασα και τη συνέντευξη σου και δεύτερη φορά... Λες στο τέλος κάτι για τα σώψυχα του συγγραφέα που τα κατασπαράζει ο αναγνώστης. Το παίρνω ως μεταφορά και όχι ως κυριολεξία. Ως αναγνώστης δεν κατασπαράζω τίποτα λατρεύω αντιθετα τα σώψυχα των συγγραφέων ακόμη και όταν είναι ''ατελή'' όπως ο δημιουργός τους. Δεν είμαστε υποχρεωμένοι να λατρέψουμε τη ''διαστροφή'' του Ντε Σαντ (αναγνωστικά μιλάω και μόνο) ή την ακρότητα του Μεγάλου Ανατολικού ή ακόμη αν θέλεις σε άλλο επίπεδο τον αναρχικό εξτρεμισμό του Μπακούνιν.

reader's-diggest said...

Τεχνική γραφής ας πούμε...Σπάμε ένα σχόλιο στα δύο για να το κάνουμε πιο ευκολοδιάβαστο...Διαφωνείς; Αυξάνεται έτσι και ο αριθμός των σχολίων στο ποστ σου. Τεχνική αλληλοβοηθείας των μπλόγκερς! Αυτό ήταν αστείο. Επί της ουσίας...
Δεν πιστεύω στην ''προκάτ'' γραφή επειδή ακριβώς η γραφή είναι μοναδική. Η τεχνική από ότι έχω ακούσει να λένε είναι καθαρά προσωπική και υποκειμενική υπόθεση. Υπάρχουν συγγραφείς (ξέρω και όνομα συγκεκριμένο νεαρού αλλά ήδη διακεκριμένου συγγραφέα που δεν ξέρω αν μου επιτρέπεται να το μνημονεύσω) που γράφει 1 σελίδα βιβλίου την ημέρα. Αυστηρά, με πειθαρχία και χωρίς καμία απολύτως παρέκλιση. Δεν το ξέρω αλλά το εικάζω (και εδώ δεν θα γράψω ονόματα σεβόμενος ότι είμαι σε μπλογκ επώνυμης συγγραφέως και τη φιλοξενία που προσφέρεις) γατί φαίνεται από το έργο τους που γράφουν λες και ανασαίνουν. Ασταμάτητα....Θεωρώ ότι αν ο συγγραφέας (μιλάω πάντοτε για τον καλό συγγραφέα) έχει την ιδέα και την πιστεύει το βιβλίο θα τον πάει μόνο του...Και εδώ είναι χρήσιμη η εμπειρία σου. Δεν σε έχει ''πάει'' μόνο του -με σχεδον μεταφυσικούς τρόπους- ένα βιβλίο, δεν σε έχουν οδηγήσει οι ήρωες σου στην κατάκτηση της απόλυτης αρετής, του θανάτου ή της καταστροφής τους; Κόντρα σε τεχνικές, κόντρα σε πρακτικές γραφής και σε ''μανιέρες''; Και σε τελική ανάλυση δεν θεωρείς ότι πλέον με ένα σημαντικό έργο πίσω σου έχεις ωριμάσει συγγραφικά; Το καινούργιο βιβλίο σου θα μπορούσες να το έχεις γράψει με τον ίδιο τρόπο 10 χρόνια πριν; Είναι προιόν διδασκαλίας ή προϊόν ωρίμανσης η συνειδητοποίηση ότι για κάποια πράγματα έρχεται ο ''καιρός'' τους να γραφτούν; Συγνώμη αν καταχρώμαι της φιλοξενίας αλλά προσωπικά με ιντρίγκαρε το θέμα σου όπως με ιντριγκάρουν δύο πράγματα όταν μιλάω με συγγραφείς. Το ένα είναι η περιβόητη έμπνευση και οι διαδικασίες της και το άλλο αυτό ακριβώς που έγραψα πιο πάνω. Η ωρίμανσή τους...

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...
This comment has been removed by a blog administrator.
Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

Αγαπητέ Reader
Η αϋπνία βγάζει τα καλύτερα και σίγουρα είσαι δεινός παίκτης του πινγκ πονγκ. Ιδρώνω κάθε φορά να αποκρούσω το μπαλάκι. Εκείνο που κάνει τη διαφορά του συγγραφέα από τον μη συγγραφέα (δεν θέλω να χαρακτηρίσω καλό ή μέτριο συγγραφέα, δεν μου πάνε αυτοί οι χαρακτηρισμοί) είναι πιστεύω η... έμπνευση. Αυτό ακριβώς που σε ιντριγκάρει. Ο μη συγγραφέας χρειάζεται την έμπνευση. Ο "γεννημένος" συγγραφέας, που λέω εγώ, δεν ξέρει τι θα πει αυτό. Γιατί ζει μέσα σ' αυτό. Ανασαίνει μέσα σ' αυτό. Τι θέλω να πω. Μετά από 20 χρόνια γραψίματος που εκδίδεται κατάλαβα ότι η ματιά μου είναι λοξή! Ότι ζω εγώ η ίδια μέσα στο παραμύθι. Δεν το φτιάχνω. Μετά από τόσα χρόνια κατάλαβα γιατί είμαι μόνιμα σε σύγκρουση με την πραγματικότητα. Μα έχω άλλη πραγματικότητα. Όχι αυτό που λέμε η πραγματικότητα έχει πολλές όψεις ή είναι υποκειμενική. Μιλάω για μια άλλη κατάσταση! Ο συγγραφέας δεν είναι ορθολογιστής όπως μπορεί να είναι ο αναγνώστης. Βέβαια ένας ορθολογιστής δεν αποκλείεται να γίνει συγγραφέας. Ναι, reader, η ωρίμαση έρχεται με τα χρόνια και το γράψιμο. Αλλά κι αυτό τι σημαίνει; Προσωπικά νομίζω ότι αυτό που κατέκτησα είναι η... πολυκοσμία στο γράψιμο. Από την εποχή της Κοιλιάς της Μεταφράστριας μέχρι σήμερα έχω κατορθώσει να προσθέτω και να κινώ περισσότερα πρόσωπα στα μυθιστορήματά μου και στα θεατρικά μου ακόμη κι αν δεν είναι στη σκηνή. Ωριμάζω σαν άνθρωπος, ωριμάζω σαν συγγραφέας, ωριμάζω σαν μάγειρας, σαν διαχειριστής πολυκατοικίας, σαν, σαν... Όλα γίνονται καλύτερα με τα χρόνια. Γιατί είσαι πιο σίγουρος για τον εαυτό σου. Και τα απολαμβάνεις πιο πολύ. Όλα! Καταλαβαίνεις σίγουρα τι λέω. Μιλάς για την τεχνική. Μα η τεχνική δεν είναι τεχνική γραψίματος. Κι όποιος λέει ότι μπορεί να διδάξει αυτό είναι αφελής. Εκτός κι αν εννοεί τα αμερικάνικα how to do it με τις προκάτ ιστορίες και τις προκάτ πλοκές. Αυτό που πραγματικά αξίζει τον κόπο να μάθει κανείς είναι η διαχείριση του raw material. Ο συγγραφέας πολλές φορές έχει και τα χαρακτηριστικά του... φυσιολογικού ανθρώπου. Είναι παρορμητικός! Αυτό τον σπρώχνει,χωρίς να το θέλει, να επιχειρεί να τα πει όλα από την πρώτη σελίδα. Να λοιπόν ένας κανόνας διαχείρισης του υλικού: "Κρύβε λόγια". Βοηθάει πολύ. Έτσι έχεις τον έλεγχο και δίνεις λίγο λίγο την ιστορία σου. Αλλιώς στομώνει. Έχω αφήσει πολλά μυθιστορήματα στη μέση γιατί ήθελα να τα πω όλα απ' την αρχή. Νομίζω πολλοί από μας. Για τέτοιους κανόνες μιλάω. Άλλοι φορά μπορώ να πω κι άλλους. Δεν είναι τίποτα σοφίες. Αλλά σε βοηθάνε να δουλέψεις όταν είσαι μέσα στην τρέλα σου. Πολλοί έχουν πρόγραμμα ορισμένων σελίδων συγγραφής την ημέρα. Όπως ο φίλος που λες. Ή Βιρτζίνια Γουλφ έγραφε 200 λέξεις την ημέρα. Έλεγε δεν άντεχε παραπάνω. Την πιστεύω. Εκεί μπαίνουν τα "σωθικά" του συγγραφέα. Αν είναι να γράφεις με το "αίμα" σου δεν αντέχεις παραπάνω. Ναι, μεταφορικά μιλώντας πάντα, όπως το 'πιασες βέβαια, πιστέυω ότι ο αναγνώστης "κατασπαράζει" τον συγγραφέα. Αν δεν το κάνει κάποιος απ' τους δυο φταίει. Το κείμενο που δεν στάζει ή ο αναγνώστης που είναι αλλού. Λοιπόν σου λέω και κάτι άλλο τώρα ενώπιον όσων το διαβάσουν. Πρώτη φορά επικοινωνώ με αληθινό αναγνώστη!