Το γραψιμο ειναι η καλυτερη μορφη επικοινωνιας μετα τον ερωτα

σκεψεις, συνεντευξεις και κειμενα

Monday, September 18, 2006

Τι κάνει ο συγγραφέας;

Το να γράφει κανείς σε μπλογκ ένα μυθιστόρημα από την αρχή είναι σα να το καταδικάζει να μη διαβαστεί ποτέ όταν γίνει βιβλίο. Όσοι παρακολουθούν το γράψιμό του είναι πολύ πιθανό να βαρεθούν τα συνεχή μπρος πίσω του συγγραφέα, τις συνεχόμενες αμφιβολίες του να γράψει εκείνο ή το άλλο. Την προσπάθειά του να εντάξει υλικό διαφορετικό, πολλές φορές τελείως ανόμοιο εκ πρώτης όψεως και γενικά πρωτογενές υλικό που καθόλου στο τέλος δεν θα θυμίζει τον "εαυτό" του. Ακόμη μπορεί να κουράσει η πρώτη γραφή που προχωρά αργά, ιδιαίτερα σε κάποιους συγγραφείς που δεν είναι "ποταμοί". Κι ύστερα πάλι αυτό που διαβάζουν μπορεί να μην έχει και καμία φανερή σχέση με ό,τι προκύψει στο τέλος. Οι ήρωες ενδέχεται να αλλάξουν. Η πλοκή να εξελιχτεί διαφορετικά. Μια έμπνευση στιγμής ή μια άλλη ιδέα μπορεί να εισχωρήσει σαν σφήνα και να ανατρέψει το οικοδόμημα. Η γλώσσα επίσης είναι πιθανό να αλλάξει. Γενικά όλα είναι υπό αμφισβήτηση. Κι αυτό είναι το ενδιαφέρον για τον συγγραφέα, ο οποίος μοιάζει να έχει στα χέρια του ένα κομμάτι πλαστελίνη που το μαλάζει συνέχεια και του δίνει άλλο σχήμα κάθε φορά. Ακόμη και λίγο πριν το τέλος. Ωστόσο αυτό που έχει ενδιαφέρον για τον συγγραφέα μπορεί να έχει ενδιαφέρον και για τον δυνητικό αναγνώστη που παρακολουθεί αυτή τη διαδικασία ωρίμασης και διαμόρφωσης μιας ιδέας;
Γιατί τα γράφω όλα αυτά; Γιατί με κέντρισε ένα μέιλ που πήρα από κάποιο φίλο που παρακολουθεί αυτό το πείραμα συγγραφής μυθιστορήματος σε μπλογκ. Με ρώτησε ευθέως τι έχω κατά νου να κάνω. Και τι κάνω.
Προσπάθησα κι εγώ να βρω μια απάντηση. Πώς να εξηγήσω κάτι που βρίσκεται σε διαδικασία με μια λέξη ή μια φράση ή ακόμη και με ένα ολόκληρο λογίδριο; Λοιπόν αυτό που μπορώ να πω είναι ότι έχω "συλλάβει"! Και ότι τώρα ...κοιλοπονώ! Ας το φανταστούμε έτσι. Υπήρξε μια αρχική ιδέα που ξεπήδησε ξαφνικά όταν διάβασα εκείνη την είδηση στην εφημερίδα. Για κάποια μικρά παιδιά που κατηγορήθηκαν για τον φόνο μιας ηλικιωμένης γυναίκας. Είναι καιρός τώρα που με απασχολούσε η πράξη του φόνου και το σκοτεινό σημείο μηδέν απ' όπου κάνει την εμφάνισή της. Επίσης με απασχολούσε η παιδική ηλικία και το γεγονός ότι πολλές φορές μου είχε γίνει αντιληπτή η σκληρότητά της σε σχέση πάντοτε με την "αθωότητα" που επιμένουμε να "φορτώνουμε" στα παιδιά. Όταν αυτά τα δυο έσμιξαν και έγιναν ένα: φόνος+παιδιά, έγινε και η σύλληψη της ιδέας. Ωστόσο δεν με ενδιαφέρει να γράψω ένα ντοκουμέντο αυτής της πραγματικής ιστορίας. Αυτή η ιστορία είναι η αφορμή. Αυτό που με ερεθίζει είναι να μάθω κι εγώ η ίδια, αν είναι αυτό δυνατόν, τα όρια του ανθρώπου. Όχι οποιουδήποτε ανθρώπου. Αλλά εκείνου του μικρού ανθρώπου που ζει για κάποιον λόγο στο περιθώριο. Εκείνου που τον έχει απορρίψει ο "πολιτικά ορθός" κόσμος. Γιατί πιστεύω ότι αυτόν που τον έχει απορρίψει ο πολιτικά ορθός κόσμος έχει υποστεί απόρριψη και από όλους τους άλλους. Ακόμη και από εκείνους που επίσης τους έχει απορρίψει ο πολιτικά ορθός κόσμος. Είναι λοιπόν ένας μικρός άνθρωπος με άδεια χέρια. Με ζητούμενα. Με ματαιώσεις. Με τις ελάχιστες μικρές του αξίες, με ξέφτια από τις αξίες των άλλων. Με ένα μεγάλο κενό εκεί που κάποιοι άλλοι έχουν θέσει ένα στόχο ζωής. Είναι ο καινούριος μικρός άνθρωπος στις νέες αναπτυγμένες κοινωνίες. Με ενδιαφέρει αυτός ο μικρός ανθρωπάκος που είναι 9 ή 10 χρονών και βρίσκεται κι όλας αντιμέτωπος με έναν κόσμο που του φορτώνει εξ αρχής τα δικά του αμαρτήματα. Ποια είναι η γλώσσα του; Τι ονειρεύεται; Πώς αντιδρά στις πράξεις των άλλων; Πού κρύβεται το μίσος του και τι μορφές παίρνει; Πώς διαχειρίζεται την οργή του; Φυσικά θα μπορούσε από κάποιον επιστήμονα να γίνει θέμα ειδικού δοκιμίου. Ωστόσο η λογοτεχνία μπορεί να πάει ακόμη πιο μακριά και πιο βαθιά. Μπορεί να αναστήσει αυτόν τον μικρό άνθρωπο μέσα στις σελίδες της. Να τον κάνει πραγματικό, με σάρκα και αίμα. Να τον δικαιώσει ίσως. Όμως για να γίνει αυτό πρέπει να περάσει καιρός, να ωριμάσουν οι σκέψεις, να "τριφτεί" η σχέση συγγραφέα και μυθιστορηματικού ήρωα. Θα τολμούσα ακόμη να πω: να ταυτιστεί ο ενήλικος "άκαπνος" συγγραφέας με το παιδί-δολοφόνο του περιθωρίου. Και για να γίνει αυτό -αν γίνει τελικά- χρειάζεται ο συγγραφέας να τολμήσει κάτι οδυνηρό. Να ανασύρει από μέσα του παρόμοιες πιθανώς μνήμες! Μνήμες απόρριψης. Μνήμες οργής. Μίσους. Φόνου. Αληθινού ή επιθυμητού. Δεν μιλάμε πλέον για περιγραφές στιγμών που βίωσε κάποτε ο συγγραφέας, ούτε ιδέες που του πέρασαν απ' το μυαλό, ούτε καν συναισθήματα που ένιωσε ζώντας κάποια γεγονότα. Χρειάζεται να ανασύρει μνήμες που δεν έζησε. Υλικό από το σκοτάδι του που πιθανώς κι ο ίδιος ήθελε να μην ξέρει. Μα αυτό είναι φοβερό, θα πει κανείς. Γιατί να το κάνει ο συγγραφέας; Γιατί το κάνουμε, αν το κάνουμε; Γιατί το κάνω; Γιατί; Γιατί έτσι! Δεν έχω απάντηση. Ας βρει ο καθένας αυτή που νομίζει ότι του ταιριάζει.
Όσο για τον μικρό Βασίλη της ιστορίας μου ακόμη δεν ξέρω πολλά. Τα ψάχνω. Μέχρι στιγμής ξέρω ότι είναι πολύ οργισμένος. Ότι ποτέ δεν πήρε από κανέναν ένα δώρο. Ότι είναι αντιμέτωπος με όλον τον κόσμο των μεγάλων. Ότι είναι καχύποπτος με τους ανθρώπους. Ότι σκότωσε μια γιαγιά. Ότι πέθανε η γάτα του. Ότι δεν μιλάει σαν ...απόφοιτος κολλεγίου. Κι ότι για όλα αυτά εγώ τον έχω αγαπήσει!

14 comments:

reader's-diggest said...

Νομίζω, αγαπητή μου, ότι θα σε ’’οδηγήσει’’ ο ίδιος ο ήρωας σου. Ετσι δεν συμβαίνει πάντοτε; Μ’ ένα παράδοξο τρόπο οι ΄΄ήρωες’’ οδηγούν εκεί που θέλουν ή τους αξίζει τα βιβλία που πρωταγωνιστούν. Δεν ακούς τη φωνή του μέσα στο μυαλό σου όταν γράφεις; Δεν συμμερίζεσαι την οργή ή ενδεχομένως τις τύψεις του. Οσο για τη σχέση διαδικτύου-αληθινού βιβλίου νομίζω ότι αν κάποιος θέλει να αγοράσει ένα βιβλίο θα το κάνει γιατί το βιβλίο μένει. Αν αύριο, μεθαύριο ή σε ένα μήνα αποφασίσεις να μην ξαναγράψεις και πάρεις τα αρχεία του μπλογκ από την κοινή θέα τι θα μείνει από όλο αυτό;

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

reader's diggest
Αγαπητέ μου, το ότι οδηγεί την πένα του συγγραφέα ο ίδιος ο ήρωας είναι βέβαια κάτι "μαγικό" που λέγεται συνήθως από τους συγγραφείς. Έτσι κάπως μεγαλώνει το μυστήριο γύρω από το ταλέντο, την έμπνευση και όλα αυτά τα ωραία και μαγικά πράγματα. Ωστόσο πίσω από όλ' αυτά -και τούτο προσπάθησα να πω- είναι πως υπάρχει πάντα ο ίδιος ο συγγραφέας που ταυτίζεται -όταν μπορεί να το κάνει- με τον ήρωα και φλεγόμενος από ισχυρά συναισθήματα αναλώνεται σε μια πράξη δικαίωσης του ίδιου του του "σκοτεινού" -να το πάλι αυτό- εαυτού. Αν οδηγούσε ο ήρωας τον συγγραφέα το γράψιμο θα γινόταν αυτόματα χωρίς φόβο και πάθος και δεν θα ήταν με κανέναν τρόπο οδυνηρό. Φυσικά χωρίς μ' αυτό να θέλω να πω ότι δεν υπάρχουν βιβλία που γεννιούνται χωρίς... οδύνη. Γίνομαι φαντάζομαι αντιληπτή. Και βέβαια ο συγγραφέας για να μπορέσει να ανανήψει από το γράψιμο-τοκετό ενός βιβλίου χρειάζεται χρόνο . Τρώγεται για κάτι καινούριο, μέσα του υπάρχουν οι εμμονές, μη το ξεχνάμε, αλλά του παίρνει χρόνο. Πώς θα μπορούσε ο Κάφκα, αν θέλουμε να αναφερθούμε σε κάποιο παράδειγμα, να είναι πολυγραφότατος; Και προς Θεού μακριά από μένα η σύγκριση. Έτσι; Εμείς στα δικά μας μικρά κι εκεινος στα δικά του μεγάλα.

Anonymous said...

Εξαιρετικές απόψεις για τον συγγραφέα. Γλαφυρές. Όλοι οι συγγραφείς πιστεύουν το ίδιο; Θα είχε ενδιαφέρον να το μάθει κανείς. Τώρα όταν διαβάζω βιβλίο θα κοιτάω να δω πού είναι ο συγγραφέας.

Ανδρομεδα said...

ποιος και τι είναι ο συγγραφέας;
αυτό κάνει τη διαφορά, που θα θέλω να αγοράσω για να έχω όποτε θέλω στην αγκαλιά μου ένα βιβλίο καλή μου!
Για μένα δε θα πρεπε να ρωτάς...
Αλιενοφιλί!

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

sergios
Δεν ξέρω αν όλοι οι συγγραφείς έχουν τις ίδιες απόψεις. Θα ήταν πάντως ολότελα βαρετό. Σ' ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια.

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ
Μ' αρέσει αυτό με την αγκαλιά. Δείχνει άνθρωπο με πάθος. Θα έρθω να σε γνωρίσω.

Unknown said...

Καλημέρα. :Ο)
Μεγάλη ιστορία και σκοτεινή άνοιξε η ερώτηση που σου έκαναν. Άξιζε όμως.

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

simon says
Περιμένω τα σχόλιά σου επί της ουσίας, όταν θα είσαι έτοιμος. Εσύ πώς γράφεις;

Anonymous said...

Εύλογοι προβληματισμοί, όμως αυτό κάνει και τη διαφορετικότητα του ύφους κάθε συγγραφέα. Το απρόβλεπτο, το μη προσδόκιμο και όχι το αυτονόητο ή το επιθυμητό.
Η προσέγγιση του αναγνώστη μέσω των "ελιγμών¨ έκφρασης.

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

4oceans
Το απρόβλεπτο! Αυτή είναι μια σπουδαία κουβέντα. Συμφωνώ με όσα αναφέρεις και σίγουρα αυτό κάνει τη διαφορά ύφους αλλά όχι μόνο. Κρατώ τη λέξη "ΑΠΡΌΒΛΕΠΤΟ" γιατί θα βασιστώ σ' αυτήν για να πω κάτι που σκέφτομαι σχετικά με το τι είναι απρόβλεπτο σ' ένα μυθιστόρημα.

Unknown said...

Επειδή ποτέ δεν είσαι αρκετά έτοιμος κι επειδή δεν πατάει ψυχή στο μαγαζί, ας αρχίσω αμέσως. Σχόλια δεν έχω, γιατί όπως λέει και μια γριά ηρωίδα που... μόλις "συνέλαβα" [Αστείο δεν είναι; Τώρα πρέπει να γράψω κάποια στιγμή την ιστορία της. By the way, thank you for the inspiration :Ο)]:
"Τι να σου πω, κοριτσάκι μου. Όσα κόκκαλα, τόσοι πόνοι". *

Πως γράφω, λοιπόν.
Τώρα πια, σαν να σκάβω Λεία...
Άστα να πάνε...
Κατά τα άλλα χάος. Συνήθως περιμένω, χωρίς να περιμένω. Έρχονται διάφορα στο μυαλό μου τότε. Ακολουθώ εκείνο που με ηλεκτρίζει κάθε φορά. Ένα τραγούδι, ένας στίχος, μια κουβέντα που ακούω ή σκέφτομαι λάθος, μια νότα καμιά φορά (η αίσθηση που προκαλεί)... διάφορα.
Μικρός έγραφα θέατρο και είχα φτάσει σε σημείο να μη μπορώ να γράψω λέξη αν δεν σκεφτόμουν κάποιον τίτλο που μου άρεσε ή κάποιο όνομα. Μετά έγραφα μονοκοπανιάς και παραδόξως κάτι έβγαινε. Ήταν παρανοικό πάντως , το μόνο που χρειαζόταν ήταν το ΜΠΑΜ. (Κάποτε θυμάμαι σκεφτόμουν δυο βδομάδες, μόνο για τίτλο και ξαφνικά μου ήρθε: "Το Βαρέλι σε Δυο Σκηνές Τρόμου". Ε, λοιπόν, μέχρι το πρωί το είχα τελειώσει (ότι κι αν ήταν αυτό, τελοσπάντων).
Αυτό μου έμεινε μέσα στα χρόνια -χρειάζομαι εκείνο το ΜΠΑΜ.
Μερικές φορές θέλω ένας συγκεκριμένος ήρωας, να πει μια συγκεκριμένη κουβέντα σε μια συγκεκριμένη στιγμή. Έχοντας αυτό στο μυαλό μου, αρχίζω να γράφω και.. το πράγμα λειτουργεί σχεδόν από μόνο του.

Όταν είχε βγει ο "Ιούδας" ξεκίνησα να γράφω κι εγώ κάτι ανάλογο γιατί μου φάνηκε εξαιρετικά εύκολο. Άντεξα μια σελίδα αλλά δεν την πέταξα. Λίγο μετά σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό ένας φίλος και θέλοντας να γράψω κάτι, οτιδήποτε, συνέχισα εκείνη τη σελίδα. Το κείμενο σταμάτησε και πάλι κάποια στιγμή. Αργότερα πέρασα μια περίοδο της ζωής μου που "μισούσα τις λέξεις"... δεν τις πίστευα πια, ρε παιδί μου, δεν είχαν καμιά σχέση με τη ζωή (ω, ναι πολύ σωστά, γυναίκα ήταν στη μέση)...
Όταν το ξεπέρασα τελικά, ξαναγύρισα στο κείμενο και το τελείωσα. Το αγαπάω ιδιάιτερα εκείνο το διηγημα γιατι βλέπω εκεί μέσα τον εαυτό μου πολλές φορές και σε διαφορετικές "φάσεις" της ζωής μου.
Όσο γαι τους ήρωες, μάλλον κάνουν ότι θέλουν (αυτό το "κάνουν ότι θέλουν" βέβαια δεν είναι ακριβώς έτσι αφού εσύ είσαι που τους γράφεις). Αλλά και πάλι: Για κάτσε. Κι εσύ ποιός είσαι δηλαδή;
Χάος.

Όπως θα έλεγε και ο φίλος μου ο Ντέμης (ο ψυχοθεραπευτής που αρνείται να με αναλάβει):"Κάποιοι άνθρωποι κυκλοφορούν ακόμα έξω γιατί έμαθαν να μουτζουρώνουν χαρτιά".

Μ' αυτά και μ' αυτά δεν ξέρω αν καλάβατε τελικά τίποτα. Το ζήτημα παραμένει, για μένα τουλάχιστον, γοητευτικά ασαφές.
:Ο)

*Η αλήθεια είναι ότι στην αρχή έγραψα: "Περί ορέξεως...". Μετά όμως δεν μ' άρεσε και την στιγμή που έκανα ντιλίτ ήρθε η γριά στο κεφάλι μου και... το είπα φωναχτά! Ή μάλλον όχι, ψέμματα, πρώτα το είπα και μετά σκέφτηκα ότι ήταν γριά. :Ο)

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

simon says
Είπες μια πολύ δυνατή αλήθεια: "Κάποιοι άνθρωποι μένουν εκεί έξω γιατί έμαθαν να μουντζουρώνουν χαρτιά"! Ο νοών νοείτο... Θέλω να μάθω τη συνέχεια της ιστόρίας. Αλλά για ποιόν Ιούδα μιλάς;

Unknown said...

Ε... μμμ... Ο Ιούδας Φιλούσε Υπέροχα...
:Ο)

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

simon says
Ναι, καταλαβαίνω τον δισταγμό. Ολα καλά.