Το γραψιμο ειναι η καλυτερη μορφη επικοινωνιας μετα τον ερωτα

σκεψεις, συνεντευξεις και κειμενα

Friday, October 06, 2006

Γεννημένος δολοφόνος;

Ο αμερικανός στρατιωτικός ψυχολόγος Dave Grossman αναφέρει ότι οι μέθοδοι εθισμού των παιδιών στη βία είναι οι ίδιες πού χρησιμοποιούνται στο στρατό, ώστε να εκπαιδεύονται οι στρατιώτες για να μπορούν να σκοτώνουν. Πρόσφατες νευροβιολογικές έρευνες έδειξαν ότι η βία πού παρακολουθούν τα παιδιά στην τηλεόραση, κινηματογράφο κλπ., μαθαίνεται, απομνημονεύεται και ανακαλείται για να λειτουργήσει ως μοντέλο για τη μελλοντική συμπεριφορά τους. Χρησιμοποιώντας μεθόδους νευροαπεικόνισης οι επιστήμονες απέδειξαν ότι οι περιοχές του εγκεφάλου που ενεργοποιούνται στα παιδιά όταν βλέπουν βίαια θεάματα είναι οι ίδιες περιοχές όπου αποθηκεύονται τραυματικά γεγονότα, το αίσθημα της απειλής και τα αντανακλαστικά προγράμματα του εγκεφάλου που κινητοποιούν τον οργανισμό για να αντιδράσει σε μία επερχόμενη απειλή. Έτσι, η εικόνα της βίας καταγράφεται στον εγκέφαλο σαν ένα τραυματικό γεγονός, σαν μια πραγματική απειλή στην οποία κινητοποιείται ο οργανισμός για να απαντήσει. Και αυτή η καταγραφή αποθηκεύεται στη μακροπρόθεσμη μνήμη, στην περιοχή του εγκεφάλου απ’ όπου γίνεται αυτόματη ανάκληση γεγονότων αργότερα. Με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά αποθηκεύουν εικόνες βίας που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν «οδηγός» μελλοντικής συμπεριφοράς. Το παιδί πλέον έχει εθιστεί στη βία. Λειτουργεί σαν γεννημένος δολοφόνος!

19 comments:

Anonymous said...

Αν ο ήρωάς σας έχει εθιστεί στη βία και λειτουργεί σαν γεννημένος δολοφόνος όπως λέτε τότε δεν υπάρχει περίπτωση να αλλάξει τρόπο συμπεριφοράς. Ή κάνω λάθος;

NIKH said...

Οι δολοφόνοι δεν γεννιούνται. Γίνονται στην πορεία ανάλογα τις συνθήκες.

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

sergios
Φοβάμαι πως τα σοφρωνιστικά μας συστήματα -και δεν εννοώ τη χώρα μας μόνο- είναι τέτοια που πολύ δύσκολα μπορείς να πεις ότι κάποιος που σκότωσε δεν θα ξανασκοτώσει με σιγουριά. Αλλά τίποτα δεν το αποκλείει. Οι μετέπειτα συνθήκες της ζωής μπορεί να τον οδηγήσουν σε άλλο δρόμο.

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

nikh
Δεν θα έλεγα ποτέ ότι οι δολοφόνοι γεννιούνται. Αν και οι επιστήμονες πλέον εξηγούν με γονίδια τα πάντα. Ωστόσο πιστεύω κι εγώ πώς ακόμη κι αν υπάρχει μια προδιάθεση για αυξημένη βία ο εν δυνάμει δολοφόνος γίνεται και στην πράξη με τις συνθήκες. Και ιδιαίτερα με τις οικογενειακές. Η διαπαιδαγώγηση από το πολύ στενό του περιβάλλον πολύ να αποτρέψει αυτή την ακραία εκδήλωση βίας. Τοπυλάχιστον έτσι θέλω να πιστεύω.

ange-ta said...

Συμφωνώ Λεία μου απολύτως μαζύ σου.
Οταν στείνουμε τα παιδιά μας μπροστά στο γυαλί της βίας τα οδηγούμε στη βία. Δεν υπάρχουν γονίδια βίας. Εμείς τα τριγγάρουμε.
(τα ξυπνάμε)

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

ange-ta
Θα ήθελα να προσθέσω σ' αυτό ότι και οι δομές της καταναλωτικής κοινωνίας με την περιθωριοποίηση ορισμένων οικονομικά ασθωνών ομάδων συντελεί στην εκρηξη της βίας.

ange-ta said...

Ετσι είναι!!

Anonymous said...

Μα τότε μιλάμε για κοινωνικό φαινόμενο και όχι απλά για μια ιστορία εγκληματικής καθημερινότητας. Μπορεί να ενδιαφέρει αυτό την ελληνική κοινωνία; Φοβάμαι πως παραείμαστε εφησυχασμένοι για να ασχοληθούμε με τέτοια θέματα. Είναι η γνώμη μου.

Anonymous said...

αν μου επιτρέπετε θα ήθελα να γράψω τα δυό μου σέντς διαχωρίζοντας την έννοια της βίας από την έννοια της δολοφινίας. Ο δολοφόνος ως πρόσωπο μπορεί να είναι απόλυτα ήρεμος χωρίς καμία έκφραση βίας στο παρελθόν, αλλά να 'περάσει το κατώφλι' σαν αποτέλεσμα γεγονότων, γονιδίων και πράξεων.

Μ΄αυτό θέλω να πω απλώς πως σε κάποιες (ίσως πολλές) περιπτώσεις η ψυχοσύνθεση ενός δολοφόνου είναι εντελώς διαφορετική (και απείρως πιο μπλεγμένη) από εκείνη ενός βίαιου ατόμου.

Επίσης η ταπεινή μου γνώμη είναι πως η σχέση ΄βλέπω βία στην ΤιΒι (η οπουδήποτε) και γίνομαι βίαιος' δεν είναι τόσο απλή.

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

basileios
καλωσορίσατε. Συμφωνώ απόλυτα με τις απόψεις σας. Φυσικά και ο ψυχισμός ενός δολοφόνου είναι πολυπλοκότερος ενός βίαιου ατόμου. Συνήθως μάλιστα για τους δολοφόνους λένε οι γείτονες: "Μα αυτός δεν είχε δώσει ποτέ τέτοια δείγματα". Ίσως αυτό να είναι και το κλειδί της ανάλυσής τους. Ένα εξωτερικά βίαιο άτομο εκτονώνεται.
Αλλά δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα. Και ο κάθε παραβατικός αποτελεί μια μεμονωμένη περίπτωση. Βεβαίως όποιος βλέπει βία στην τηλεόραση δεν είναι υποχρεωτικό να εκδηλώσει κάποτε βίαιη συμπεριφορά. Εκείνο που ισχυρίζονται οι ψυχολόγοι, και συμφωνώ μαζί τους αν μου επιτρέπετε,είναι ότι οι βίαιες σκηνές αποθηκεύονται στα πολύ νεαρά άτομα σαν να είναι βιωμένες και αποτελούν γι' αυτά ένα εικονικό μεν, αλλά τραυματικό παρελθόν με όλες τις σχετικές του τραυματικού παρελθόντος συνέπειες. Ωστόσο ο ήρωάς μου, ο Βασίλης, έχει και άλλους, πολύ συγκεκριμένους λόγους, να έχει παραβατική συμπεριφορά.

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

sergios
Φίλε μου κι εγώ νομίζω πως σε μια εφησυχασμένη κοινωνία δεν υπάρχει χώρος για τέτοιους προβληματισμούς. Μέχρι να συμβεί κάτι έξω απ' την πόρτα μας.

Anonymous said...

Ωστόσο ο ήρωάς μου, ο Βασίλης, έχει και άλλους, πολύ συγκεκριμένους λόγους, να έχει παραβατική συμπεριφορά.

ενδιαφέρον ακούγεται. Να εικάσω πως έχουν σχέση με τις στενές οικογενειακές σχέσεις;

Σχετικά με την βία στην ΤιΒι (και την κολινωνία γενικότερα) λειτουργεί λίγο σαν ένα conditioning του εγκεφάλου όπου σαν τον σκύλο του Παβλόφ δημιουργούνται συγκεκριμένες αντιδράσεις σε συγκεκριμένα ερεθίσματα, , αλλά επειδή οι ελεύθερες παράμετροι είναι πάρα πολλές στον ανθρώπινο εγκέφαλο παίζουν ρόλο ένα σωρό άλλα στησίματα (κάποια από αυτά και γονιδιακά) για το τελικό αποτέλεσμα. (Αλλά βέβαια ας μην παρεξηγηθώ, δεν λέω πως είναι καλό πράγμα η βία στην τηλεόραση). Από την άλλη όμως οι δικές μας γενιές είναι αντιμέτωπες με πολύ λιγότερες εικόνες πραγματικής βίας από όσες είχε μπροστά του ο άνθρωπος του περασμένου αιώνα (ή χιλιετίας), άρα ίσως κι αυτό να είναι conditioned στον εγκέφαλό μας χωρίς να το θέλουμε.

Η δολοφονία, από την άλλη είναι (για μένα) δύο ειδών: της στιγμής, και η προμελετημένη. Έχουν μεγάλες διαφορές οι δύο τύποι μεταξύ τους, αλλά το κατώφλι που ξεπερνιεται στον εγκέφαλο (μάλλον) το ίδιο.

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

basileios
Έχει ενδιαφέρον η συζήτηση μαζί σας οπωσδήποτε. Αν έχετε παρακολουθήσει καθόλου το μυθιστόρημα που γράφεται σ' αυτό το μπλογκ αφορά έναν 10χρονο δολοφόνο. Από εκείνα τα παιδιά που μεγαλώνουν στους δρόμους και ζητιανεύουν για να φάνε. Αναρωτιέμαι ωστόσο αν το έγκλημά του ήταν εκ προμελέτης ή εν βρασμώ και ποια είναι η διαφορά των δυο -εάν βεβαίως υπάρχει κατά βάθος καμία διαφορά.

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

Πολλοί υποστηρίζουν ότι η εποχή μας έχει λιγότερους πολέμους και επομένως λιγότερη βία και αίμα. Αν κάνουμε μια υπόθεση εργασίας ότι έχουν δίκιο υπάρχει μια άλλη παράμετρος που χειροτερεύει τα πράγματα. Κάποτε ήσουν αντιμέτωπος με τον εχθρό, τώρα δεν τον βλέπεις ποιος είναι. Αυτό είναι καλύτερο ή χειρότερο;

Anonymous said...

μόλις πριν δυο-τρεις μέρες βρήκα το μπλογκ και έτσι δεν είμαι ενήμερος όλων των λεπτομερειών... Ευχαριστώ για την υποδοχή και την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση. Το θέμα της 'δολοφονίας' με απασχόλησε και μένα εδώ και λίγους μήνες και προσπάθησα να το αναλύσω λίγο παραπάνω (γιατί αντίστοιχα έγραψα και γω ένα κείμενο που αναφέρεται σε κάποιον δολοφόνο).

Για μένα πάντως η δολοφονία 'της στιγμής' έχει σχέση με την τύφλωση του εγκεφάλου σε οτιδήποτε άλλο και στο ότι η προσωπικότητα αφήνεται να παρασύρρεται από της πράξεις χωρίς να υπάρχει έλεγχος. Εδώ ίσως παίζει περισσότερο το conditioning που ανέφερα και προηγουμένως. Η προμελέτη όμως είναι πράξη συνείδησης και λογικής που οδηγεί στην δολοφονία σαν μια λύση ή μια κάθαρση. Στην περίπτωση της δολοφονίας σαν 'πράξη στιγμής΄ η κάθαρση δεν έρχεται (μάλλον) μόνο με την δολοφονία, αλλά πολύ αργότερα με την συνειδητοποίηση της πράξης.

Τέλος έχετε πολύ δίκαιο σ' αυτό που αναφέρεται γι ατην απόσταση στην μάχη, και μάλιστα λέω ακριβώς το ίδιο στους φίλους μου εδώ και χρόνια. Ο πολεμιστής παλιώτερα 'ξεδιψούσε' την δίψα του για αίμα στην σώμα με σώμα αντιμετώπιση του αντιπάλου. Ο σημερινός πιλότος του Φ16 μπορεί να προκαλέσει πολύ περισσότερο κακό από έναν πολεμιστή του σπαθιού, μα είναι τόσο απομακρυσμένος από το έργο του που δεν νιώθει κορεσμένος (αλλά μάλλον κουρασμένος) μετά την πτήση. καλό για τους ανώτερούς του, κακό για τους εχθρούς του...

Όλα αυτά βέβαια είναι η ταπεινή γνώμη μου...

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

Προσπαθώντας να βρω τη διαφορά ανάμεσα στην προμελέτη και στο εν βρασμώ ή της στιγμής, όπως το λέτε, μου δημιοργήθηκε η αίσθηση ότι και τα δυο είναι το ίδιο πράγμα. Σαν να υπάρχει ο φόνος μέσα στον υποψήφιο δολοφόνο και βγαίνει είτε με τον ένα τρόπο είτε με τον άλλο. Και τώρα που το σκέφτομαι -η έμπνευση που θα λέγαμε- ίσως είναι αυτό που θα ήθελα να πω γράφοντας για τον Βασίλη.
Θα ήθελα να διαβάσω το κείμενο για τον δολοφόνο που λέτε.

Anonymous said...

Θα ήθελα να διαβάσω το κείμενο για τον δολοφόνο που λέτε.

δεν ξερω αν θα προσφερει κάτι στις σκέψεις σας μια που είναι από λίγο διαφορετική οπτική γωνία αλλά δεν έχω καμιά αντίρρηση. Αν θέλετε στείλτε μου ένα email στο basileios@gmail.com και όταν νιώσω πως έχει τελειεώσει (είναι ακόμη WIP) θα σας στείλω ένα copy).

scalidi said...

Κάτι για να αλαφρώσω το κλίμα που είναι έτσι κι αλλιώς τόσο αποθαρρυντικό και αποκαρδιωτικό για τον τρόπο που μεγαλώνουν σήμερα τα παιδιά: λέτε εγώ που μεγάλωσα βλέποντας τα στρουμφάκια, γι' αυτό να προτιμώ το γαλάζιο χρώμα;

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

Κι εμένα που μου άρεσε ο Οβελίξ; Θεέ μου, τρομάζω μόνο που το σκέφτομαι τέτοιο πράγμα!